Afspraken

Deze pagina is vastgesteld door Architectuurraad, op 20 april 2023.

Afspraken in het onderwijs

In ROSA wordt in de uitwerking van modellen en toelichtingen aan afspraken gerefereerd die spelen op verschillende gebieden in het onderwijsveld. Afspraken kunnen zich richten op specifieke architectuurlagen, bijvoorbeeld op de semantiek, de applicatielaag of op technische infrastructuur, maar ook over meerdere architectuurlagen heen.

Afspraken ondersteunen ketensamenwerkingen bij het opstellen van afsprakenstelsel die deze ketensamenwerkingen vormgeven. Ze helpen onder meer de uitwisseling van gegevens tussen partijen met hun systemen makkelijker, sneller en vollediger te maken. Door binnen de context van ketensamenwerkingen dezelfde afspraken te gebruiken, wordt deze uitwisseling efficiënter en effectiever. Veel afspraken die van toepassing zijn voor het onderwijs worden centraal beheerd en onderhouden binnen het standaardisatieplatform Edustandaard. Afspraken hebben een bepaald werkingsgebied en in de context van Edustandaard ook een beheerstatus en een gebruiksadvies. Het gebruiksadvies kan gelden voor het hele onderwijs (bijvoorbeeld bepaalde generieke beveiligingsafspraken) of voor een bepaalde context (ketensamenwerking). Zie voor uitleg: https://www.edustandaard.nl/afspraken/uitleg-filters/.

Standaarden, afspraken en afsprakenstelsels

De aanduiding afspraak of standaard loopt nog wel eens door elkaar heen. Welke aanduiding wordt gebruikt hangt af van de context en de reikwijdte. Aan de aanduiding standaard kleeft de notie dat standaarden heel formeel zijn, betrekking hebben op een specifiek gebied (een onderdeel van een architectuurlaag bijvoorbeeld) en ze doorgaans niet contextspecifiek zijn. Een specifieke beveiligingsstandaard geldt in het onderwijs net zo goed voor de contentketen als voor de communicatie met de overheid. Hoewel de reikwijdte inhoudelijk alleen tot een specifiek beveiligingsaspect is beperkt is de reikwijdte van het toepassen van de standaard niet beperkt tot een bepaalde ketensamenwerking of ketendomein. Daarmee is het toepassen van zo'n standaard in feite ook een afspraak. Bij een afspraak hebben we vaak meer ook het beeld van een samenstel van meerdere standaarden (verdeeld over diverse architectuurlagen) die in een bepaalde ketensamenwerking van toepassing zijn. Zo'n afspraak kan daarnaast ook nadere invulling geven aan de wijze waarop de stakeholders met elkaar de implementatie verzorgen (programma van eisen, vaste doorlooptijden, testprotocollen etc.). Voorbeeld van zo'n afspraak zijn een aantal logistieke processen in het kader van de Eindtoets po (vanaf 2023-2024 Doorstroomtoets po). We spreken in zulke gevallen dan liever over een afsprakenstelsel, een samenhangend geheel van afspraken die voor een bepaalde context (i.c. ketensamenwerking) van toepassing is. Omdat het onderscheid zoals hierboven geschetst in veel gevallen niet altijd scherp omlijnd is hanteren we in de ROSA, net als bij Edustandaard, doorgaans de generieke aanduiding afspraak.

Overzicht van de relevante afspraken

Relevante afspraken die door Edustandaard worden beheerd of gepubliceerd worden conform de Spelregels Afspraken ook opgenomen in de ROSA. Op deze wijze kunnen ze gerelateerd worden aan objecten en modellen in de ROSA. Hieronder staat een overzicht van alle relevante afspraken voor de ROSA, geplot op de ROSA Ketendomeinen en IV-domeinen.

Lijst van relevante afspraken

Naam	Afkorting	Beschrijving	Beheerstatus	Gebruiksadvies
Afspelen educatieve content		Educatieve content aanbieden via een afspeelomgeving op basis van het leerplan en vorderingen van de leerling.	In beheer	Aangeraden
Architectuuraanpak Toegang		De architectuuraanpak Toegang is een modulaire aanpak met een basismodel dat zich richt op het “WAT” en toepassingspatronen die zich richten op het “HOE”.	In beheer	Onder voorwaarden
Beschikbaar stellen en verzamelen metadata		Educatieve content vindbaar maken door content te voorzien van metadata die centraal beschikbaar wordt gesteld.	In beheer	Aangeraden
Centrale Examens VO	CEVO	Uitwisselingen ter ondersteuning van de centrale examens in het kader van de eindexamens in het vo.	In beheer	Verplicht
Certificeringsschema informatiebeveiliging en privacy ROSA		Het Certificeringsschema informatiebeveiliging en privacy ROSA is bedoeld voor leveranciers van ict-toepassingen in de onderwijsketen.	In beheer	Verplicht
Content Packaging		Webbased leermateriaal verpakken zodat het uitwisselbaar wordt.	In beheer	Aangeraden
Content Prijs Informatie	CPI	Berekenen van de gebruikskosten van een leermiddelenpakket dat bestaat uit onderliggende leerobjecten.	Aangemeld	Onbekend
Definitieafspraken personeel universiteiten	WOPI	De vereniging Universiteiten van Nederland (UNL) verzamelt gegevens over medewerkers in dienst van de Nederlandse universiteiten.	In beheer	Verplicht
Digital Item Declaration Language	DIDL	DIDL vormt samen met MODS het uitwisselingsformaat van de metadata die door het hoger onderwijs worden aangeboden.	In beheer	Aangeraden
Doorstroommonitor (DSM)	DSM	Uitwisseling van doorstroomgegevens naar het vervolgonderwijs.	In beheer	Verplicht
ECK Distributie en Toegang		Oplossingsvarianten voor distributie van en toegang tot digitale leermiddelen in het vo en mbo.	In beheer	Verplicht
ECK iD		De afspraak ECK iD helpt scholen de privacy en beveiliging rond digitale leermiddelen veilig te regelen. Het ECK iD maakt dat er minder identificerende gegevens over de lijn hoeven wat goed is voor de privacy. Vaste afspraken over hóe informatie gedeeld en opgeslagen wordt verstevigen bovendien de informatiebeveiliging.	In beheer	Verplicht
EDEXML		Het faciliteren van de uitwisseling van administratieve gegevens van leerlingen, groepen en leerkrachten.	In beheer	Onder voorwaarden
Edukoppeling		Edukoppeling omvat standaarden en afspraken voor beveiligd elektronische informatie-uitwisseling in het onderwijs. Edukoppeling is de onderwijsspecifieke variant van de overheidsbrede afspraak Digikoppeling.	In beheer	Verplicht
FDE-set voor fijndistributie	FDE-set	Binnen het distributie/leveringsproces is ten behoeve van fijndistributie behoefte aan leerlinggegevens. Om deze uitwisseling te faciliteren is het EDEXML-profiel "FDE-set" gemaakt.	In beheer	Aangeraden
Hoger Onderwijs Voorlichtings Informatie	HOVI	HOVI (Hoger Onderwijs Voorlichtings Informatie) voorziet in afspraken en systemen om informatie over onderwijsinstellingen, opleidingen en voorlichtingsactiviteiten op gestandaardiseerde wijze beschikbaar te stellen ter ondersteuning van de studiekeuze.	In beheer	Verplicht
Interne uitwisseling deelnemersgegevens	iUD	Uitwisseling van deelnemersgegevens tussen systemen (en applicaties & tools) binnen een mbo-instelling.	Aangemeld	Onbekend
Logistiek Proces Eindtoets PO	Eindtoets PO	Afspraken gericht op de gegevensuitwisseling tussen leerlingadministratiesysteem en toetssysteem tbv de Verplichte Eindtoets PO.	In beheer	Verplicht
MIM-profiel onderwijs	MIM	Het MIM-profiel voor het onderwijs is gemaakt met het voornemen om voorstellen te doen voor keuzes en uitbreidingen toe te voegen aan MIM specifiek voor het onderwijs.	Aangemeld	Aangeraden
Metadata Object Description Scheme	MODS	Afspraken die zorgen voor de verzameling, toegankelijkheid en verspreiding van wetenschappelijke publicaties en vakliteratuur.	In beheer	Aangeraden
Metadata opvragen (SRU)	SRU	Educatieve content uitwisselen zodat gebruikers die kunnen vinden aan de hand van metadata uit een centrale repository.	In beheer	Aangeraden
NL Learning Object Metadata	NL LOM	Metadata toekennen aan educatieve content om de vindbaarheid en vergelijkbaarheid te vergroten.	In beheer	Aangeraden
Niet-methodegebonden Toetsen PO		Deze afsprakenset betreft zowel de uitwisseling van leerlinggegevens vanuit het LAS (leerlingadministratiesysteem) van de school naar de toetsapplicatie van de leverancier van de niet-methodegebonden toets als de uitwisseling van resultaatgegevens de andere kant op naar het LAS of naar een zelfstandig leerlingvolgsysteem of dashboard.	Aangemeld	Aangeraden
OCW Taxonomie		De OCW Taxonomie ondersteunt de uitwisseling van financiële verantwoordingsgegevens tussen bevoegd gezagen (besturen) van scholen en het ministerie van OCW.	In beheer	Verplicht
OKE MBO-toetsafname	OKE	Mbo-standaard gebaseerd op OOAPI om toetsen en examens te organiseren en resultaten over te dragen.	Aangemeld	Aangeraden
OSO Gegevensset en profielen	OSO	Het geheel van afspraken, standaarden en beveiligde verbindingen die de veilige digitale overdracht van studie- en begeleidingsgegevens van een leerling vanuit de leerlingadministratie van de huidige school naar de nieuwe school en voor binnenschoolse overdracht als voorbereiding hierop. De afspraak is ontwikkeld in het kader van de ketenvoorziening Overstap Service Onderwijs (OSO).	In beheer	Verplicht
Open Archives Initiative – Protocol for Metadata Harvesting	OAI-PMH	Eenvoudig mechanisme voor de interoperabiliteit van repositories voor de uitwisseling van metadata.	In beheer	Aangeraden
Open Onderwijs API	OOAPI	De OO API maakt een simpelere data-uitwisseling tussen HO-instellingen mogelijk op een veilige en gebruiksvriendelijke manier.	In beheer	Aangeraden
RIO Canonieke Modellen		De afspraak Registratie Instellingen en Opleidingen (RIO) beschrijft de onderwijsinstellingen in relatie tot het onderwijs wat ze aanbieden, hoe ze het aanbieden en waar ze dat aanbieden.	In beheer	Verplicht
ROSA Begrippenkader		Het ROSA Begrippenkader beschrijft op begripsniveau het gehele onderwijsdomein, zowel de publiek/wettelijke kant als het publiek/private deel voor wat betreft architectuurbegrippen, domeinbegrippen en begrippen die de gemeenschappelijke informatievoorziening betreffen.	In beheer	Aangeraden
SEM Ecosysteem		Afspraak voor de uitwisseling van de relevante data voor het verwerven en gebruiken van digitale leermiddelen door scholen, leraren en leerlingen in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.	Aangemeld	Onbekend
Semantics		Voorkomen dat labels voor concepten in de DIDL- en MODS-afspraken variabele schrijfwijzen krijgen.	In beheer	Onbekend
Summatieve toetsresultaten vo		Uitwisseling van gegevens waarmee summatieve toetsresultaten vanuit een toetsapplicatie kunnen worden overgebracht naar een resultaatverwerkend systeem.	In beheer	Aangeraden
Uitwisseling Leerlinggegevens en Resultaten	UWLR	De afspraak Uitwisseling Leerlinggegevens en Resultaten (UWLR) faciliteert de uitwisseling van leerlinggegevens en resultaten. De afspraak Uitwisseling Leerlinggegevens en Resultaten (UWLR) faciliteert de uitwisseling van leerlinggegevens en resultaten.	In beheer	Onder voorwaarden
Unieke persistente identifier	UPI	Systemen kunnen duurzaam informatie uit verschillende bronnen over hetzelfde leermiddel samenbrengen of uit elkaar halen.	Aangemeld	Onbekend
Uniform Resource Names	URN	Deze persistente identifiers verwijzen niet naar een fysieke plaats van een bestand op een server, maar naar een naam.	In beheer	Onbekend
Uniforme Beveiligingsvoorschriften – Security Headers	UBV-SH	In deze handreiking worden ‘Security Headers’ en de effectiviteit ervan inzichtelijk gemaakt, zodat eigenaren en beheerders van webapplicaties in het onderwijs, deze naar eigen inzicht en situatie kunnen toepassen. Dit heeft als doel om de veiligheid en betrouwbaarheid van webapplicaties in het onderwijs te verbeteren.	In beheer	Verplicht
Uniforme Beveiligingsvoorschriften – Transport Layer Security	UBV-TLS	Ketenpartijen hebben te maken met verschillende gegevensuitwisselingen met de daarbij horende afspraken en standaarden. Hierbij worden ook afspraken gemaakt voor beveiliging.	In beheer	Verplicht
Uniforme Beveiligingsvoorschriften – Veilig en Betrouwbaar e-mailverkeer	UBV	In deze standaard worden afspraken voor veilig en betrouwbaar e-mailverkeer behandeld.	In beheer	Verplicht
VO-MBO overstapdossier		Koppeling tussen applicaties van een vo-instelling en die van een mbo-instelling voor de uitwisseling van informatie over een leerling.	Aangemeld	Afgeraden
Waardenlijsten RIO-po		Binnen RIO zijn er twee canonieke informatiemodellen, een voor het basisonderwijs (RIO-bo) en een voor het (voortgezet) speciaal onderwijs (RIO-so/vso) gedefinieerd, waarin onder meer drie belangrijke waardenlijsten zijn opgenomen.	In beheer	Aangeraden
Waardenlijsten RIO-vo		Binnen RIO is er een canoniek informatiemodel voor het voortgezet onderwijs (RIO-vo) gedefinieerd, waarin onder meer drie belangrijke waardenlijsten zijn opgenomen.	In beheer	Aangeraden

Overbrengen van kennis, vaardigheden en attitudes met vooraf vastgelegde doelen.

Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.

Stelsel van afspraken op juridisch, organisatorisch, financieel, communicatief, semantisch en technisch gebied, zodat partijen op een veilige en efficiënte manier kunnen samenwerken.

Een specifieke invulling van een ketenproces, waarin sprake is van het afhandelen van minimaal een ketenprocesstap in de vorm van een interactie tussen twee of meer ketenpartners.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat.

Een specifieke invulling van een ketenproces, waarin sprake is van het afhandelen van minimaal een ketenprocesstap in de vorm van een interactie tussen twee of meer ketenpartners.

Stelsel van afspraken op juridisch, organisatorisch, financieel, communicatief, semantisch en technisch gebied, zodat partijen op een veilige en efficiënte manier kunnen samenwerken.

Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.

Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.

Een groepering van ketenprocessen die thematisch/inhoudelijk samenhangen.

Samenhangend geheel van plannen en praktijken ten aanzien van visie, doelen, inhouden, toetsing, leeractiviteiten, leeromgeving, groeperingsvorm, leertijd, rol van de leraar, en leermiddelen.

Persoon die primair of voortgezet onderwijs volgt.

Herhaalde opeenvolging van één of meer ondersteunende processen waarmee standaardoplossingen worden geboden.

Afsluitende onderdeel van het eindexamen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, dat in opdracht van de overheid centraal wordt ontwikkeld en vastgesteld.

Geheel van toetsen dat leidt tot een eindbeoordeling met kwalificatie voor een vervolgstap naar het vervolgonderwijs of de arbeidsmarkt.

Het organiseren van informatiebeveiliging en het beschermen van persoonsgegevens van leerlingen, ouders en medewerkers.

Benodigdheden bestemd voor gebruik binnen het onderwijs.

Een afgebakende prestatie van een persoon of organisatie (de dienstverlener), die voorziet in een behoefte van haar omgeving (de afnemers).

Een product dat is samengesteld uit onderwijsmateriaal en dat onder bepaalde condities verkregen en gebruikt kan worden.

Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.

De maatregelen die nodig zijn om te voorkomen dat berichten door onbevoegden worden gewijzigd, onderschept of gelezen.

Het geheel van maatregelen en processen die worden toegepast om informatie te beschermen tegen ongeoorloofde toegang, openbaarmaking, wijziging, vernietiging of verstoring.

Persoon die primair of voortgezet onderwijs volgt.

Een specifieke invulling van een set van koppelvlakstandaarden die een groep functionele eisen invult.

Samenhangend onderwijsprogramma in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs met verplichte en facultatieve vakken, gericht op globale sectoren van werk en opleiding.

Een onderwijsgerelateerde organisatie met het aanbieden van onderwijs als doel.

Een samenhangend geheel van vakken, gericht op de verwezenlijking van welomschreven doelstellingen op het gebied van kennis, inzicht en vaardigheden.

Een computerprogramma dat bedoeld is voor eindgebruikers.

Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.

Een applicatie die specifiek is ontworpen voor het beheren en registreren van administratieve gegevens met betrekking tot leerlingen in onderwijsinstellingen.

Een computerprogramma waarmee toetsitems en toetsen kunnen worden ontwikkeld, beheerd, afgenomen en geëvalueerd.

Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.

Een computerprogramma waarmee toetsitems en toetsen kunnen worden ontwikkeld, beheerd, afgenomen en geëvalueerd.

Een partij die conform hetgeen daarover in het Afsprakenstelsel is vastgelegd één of meer rollen vervult binnen het Netwerk voor Elektronische Toegangsdiensten.

Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.

Een instrument dat wordt gebruikt in het onderwijs om de voortgang en ontwikkeling van individuele en groepen van leerlingen op systematische wijze te volgen en te registreren.

De rechtspersoon waarop een keurmerk of erkenning als onderwijsverzorgende organisatie betrekking heeft.

Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.

Vastgelegde waarneming van de uitkomsten van een onderwijsactiviteit.

Een organisatie-overstijgend informatiesysteem dat deel uitmaakt van of ondersteuning biedt aan een ketensamenwerking, dat deel uitmaakt van een patroon dat een ondersteunend proces realiseert of dat ondersteuning biedt aan een bedrijfsproces of eigen voorziening.

Het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving.

Een interface die uitwisseling van gegevens tussen informatiesystemen verzorgt.

Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.

Metabegrip waarmee in het ROSA-begrippenkader alle begrippen worden aangeduid die betrekking hebben op de informatiearchitectuur.

Metabegrip waarmee in het ROSA-begrippenkader alle begrippen worden aangeduid die betrekking hebben op het onderwijsdomein.

Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van het onderwijs.

Alle onderwijsvormen die worden aangeboden na het primair onderwijs.

Software die als een online dienst wordt aangeboden.

Een product dat is samengesteld uit onderwijsmateriaal en dat onder bepaalde condities verkregen en gebruikt kan worden.

Een label (meestal een string of tekst) waarmee je een entiteit aanduidt.

Gewenst resultaat van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven.

Doel dat beschrijft wat leerlingen tijdens hun onderwijsloopbaan zouden moeten bereiken.

De mate waarin risico's, gevaren of bedreigingen worden beheerst of geminimaliseerd om schade, letsel, verlies of negatieve gevolgen voor mensen, eigendommen, processen of systemen te voorkomen.

De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem.

Onderwijs bestemd voor kinderen vanaf de leeftijd van omstreeks 4 jaar tot 12 jaar (soms tot 13 of 14 jaar).