Architectuurkaders
De ROSA hanteert een stelsel van architectuurkaders dat richting geeft aan de inrichting en ontwikkeling van informatiesystemen binnen het onderwijsdomein. Deze kaders ondersteunen een samenhangende, toekomstbestendige en interoperabele informatiehuishouding in ketenprojecten en andere onderwijsdomeinbrede initiatieven.
De architectuurkaders zijn gestructureerd in een gelaagd model:
- Drivers en doelen beschrijven maatschappelijke en onderwijsspecifieke ontwikkelingen en ambities die richtinggevend zijn voor het onderwijsinformatielandschap. Ontwikkelingen zoals onderwijskundige veranderingen, innovaties, en beleidswijzigingen vormen externe drivers. Doelen zijn kwaliteitseigenschappen en waarden die vanuit de ROSA in lijn met deze externe drivers worden geadresseerd.
- Algemeen geldende architectuurprincipes geven generieke richtlijnen voor het realiseren van deze doelen, en zorgen voor samenhang en consistentie binnen de ROSA.
- Ontwerpgebieden en ontwerpprincipes structureren de architectuurprincipes verder. Een ontwerpgebied groepeert ontwerpprincipes die zich richten op één specifiek concern, zoals informatiebeveiliging en privacy of digitale identiteiten.
- Ontwerpkaders bij scenario’s brengen ontwerpprincipes uit verschillende ontwerpgebieden samen en vertalen ze naar concrete richtlijnen die ketensamenwerkingen en andere praktijktoepassingen ondersteunen.
Bij ontwerpbeslissingen binnen projecten vindt steeds een belangenafweging plaats op basis van concerns[1] van belanghebbenden. Er zijn geen absolute waarheden: verschillende concerns kunnen met elkaar in conflict komen, en trade-offs zijn noodzakelijk om tot een passend ontwerp te komen. Ontwerpkaders bieden daarbij concrete handvatten om, binnen een gegeven context, op consistente wijze invulling te geven aan de doelen en principes van de ROSA.
De ROSA hangt samen met andere architecturen, waaronder de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA). De indeling van architectuurkaders sluit aan bij de indeling die NORA kiest voor bindende architectuurafspraken in kwaliteitsdoelen (in NORA geclusterd onder Kernwaarden van Dienstverlening [2]), architectuurprincipes, en implicaties (in ROSA verder uitgewerkt in ontwerpprincipes en ontwerpkaders). Daarbij is er een verschil in perspectief: NORA richt zich op overheidsdienstverlening, terwijl ROSA focust op ketensamenwerking binnen het onderwijsdomein. Dit komt ook tot uiting in de formulering van doelen: in NORA zijn doelen geformuleerd als bijvoeglijk naamwoorden ('Transparant') die van toepassing zijn op overheidsdienstverlening ('de dienstverlening is transparant'), in ROSA zijn de doelen geformuleerd als zelfstandig naamwoorden ('Transparantie') waaraan ketensamenwerkingen – in meer of mindere mate – bijdragen.
Let op: De structuur van ontwerpgebieden en ontwerpkaders is in 2025 vernieuwd. Voorheen werden ontwerpprincipes en ontwerpkaders samengenomen; nu zijn ze gescheiden. Ontwerpkaders zijn scenario-specifiek en kunnen gebaseerd zijn op ontwerpprincipes uit meerdere ontwerpgebieden. Zie deze toelichting voor meer achtergrond.
De architectuurkaders worden periodiek herzien om te blijven aansluiten bij technologische, organisatorische en maatschappelijke ontwikkelingen. Deze pagina biedt een actueel overzicht van de structuur en uitgangspunten van de ROSA-architectuur.
- ↑ cf. ISO/IEC/IEEE 42010: "A concern could be manifest in many forms, such as in relation to one or more stakeholder needs, goals, expectations, responsibilities, requirements, design constraints, assumptions, dependencies, quality attributes, architecture decisions, risks or other issues pertaining to the system."
- ↑ https://www.noraonline.nl/wiki/Kernwaarden_van_Dienstverlening