Drivers en doelen
ROSA ondersteunt verschillende onderwijsdomeinbrede doelen. Doelen in ROSA zijn geformuleerd als kwaliteitseigenschappen en waarden die vanuit de ROSA worden geadresseerd. Daarmee sluiten we aan bij de indeling die NORA kiest voor bindende architectuurafspraken in kwaliteitsdoelen (in NORA geclusterd onder Kernwaarden van Dienstverlening). De doelen komen voort uit diverse drivers (onderwijsspecifiek of meer generiek), en zijn vertaald naar richtinggevende architectuurprincipes en ontwerpgebieden, die als kader dienen voor ketenprojecten en andere ontwikkelingen in het onderwijsdomein. Al deze onderdelen tezamen noemen we de architectuurkaders.
De ROSA ondersteunt de volgende onderwijsdomeinbrede doelen:
Doel | Beschrijving |
---|---|
Beschikbaarheid | De mate waarin geautoriseerde gebruikers op de juiste momenten toegang hebben tot informatie en aanverwante bedrijfsmiddelen. Aantasting van beschikbaarheid kan bijvoorbeeld leiden tot aantasting van de continuïteit van bedrijfs- en/of ketenprocessen. |
Betekenisvol contact | De mate waarin er sprake is van betekenisvol contact tussen onderwijsdeelnemer en/of -medewerkers Duiding: Betekenisvol contact duidt op de (menselijke) waarde die het onderlinge contact tussen medewerkers en/of onderwijsdeelnemers heeft. Digitalisering kan hier – onbedoeld – een negatieve uitwerking op hebben, waardoor geautomatiseerde systemen en digitale communicatiekanalen kunnen worden ervaren als een ‘technische muur’ tussen individuen |
Betrouwbaarheid | De mate waarin wordt voldaan aan vooraf bepaalde normen en informatie tijdig wordt verstrekt en correct, compleet en actueel is.
-- implicaties: Dit raakt inhoud en proces (en daarmee (ook) diensten). (Onderscheid inhoud / proces is hier van belang) |
Bruikbaarheid | De mate waarin digitale omgevingen, informatie, en data door iedereen op de beoogde manier gebruikt kan worden |
Democratische controleerbaarheid | De mate waarin de mogelijkheid tot democratische controle op de activiteiten en resultaten is gewaarborgd Duiding: Het ‘democratische’ aspect van deze controle impliceert dat er controle kan plaatsvinden door stakeholders, met andere woorden: dat iedereen gehoord wordt / zich gehoord kan voelen. Dit kan eventueel in hiervoor ingerichte (governance) structuren. Het betekent dus niet dat ‘de meeste (of luidste) stemmen gelden’ |
Duurzaamheid | De mate waarin duurzaamheid wordt gewaarborgd
Duiding: Duurzaamheid (Eng: sustainability) bestrijkt vanuit systeem- en softwareperspectief twee aandachtgebieden: duurzame software/systemen (bijv. energie-efficiënte systemen, goed onderhoudbare systemen), en systemen/software gericht op duurzaamheid (omvat naast technische aandachstpunten ook economische en sociale duurzaamheid en duurzaamheid van het milieu). cf. Lago et al., “Designing for Sustainability: Lessons Learned from Four Industrial Projects”, International Conference on Informatics for Environmental Protection - Nicosia, Cyprus, September 2020. |
Efficiëntie | De mate waarin met de beschikbare middelen een zo goed mogelijk resultaat wordt bereikt. |
Evenwichtigheid | De mate waarin alle relevante aspecten bij het architectuurontwerp op een gebalanceerde manier worden behandeld en afgewogen om zo tot een evenwichtig ontwerp te komen. |
Gelijke behandeling | De mate waarin individuen of partijen gelijk behandeld worden Duiding: Gelijke behandeling van individuen draagt in hoge mate bij aan gelijke kansen. Daarnaast geldt voor partijen in het onderwijsdomein dat gelijke behandeling tot uitdrukking komt in een level playing field. |
Gelijke kansen | De mate waarin (groepen) onderwijsdeelnemers en/of -medewerkers gelijke kansen hebben Duiding: Onderwijsdeelnemers en -medewerkers moeten gelijke kansen krijgen, zonder benadeling of uitsluiting door bijvoorbeeld sociaal-economische of culturele achtergrond of eventuele (fysieke) beperkingen. Dit raakt aan thema’s als Studentmobiliteit en onderwijsflexibilisering, (Digi)toegankelijkheid, Internationale samenwerking en grensoverschrijdende onderwijsdeelname, Platformonafhankelijkheid, et cetera |
Gemeenschappelijkheid in informatiehuishouding | We streven naar een betere afstemming en meer gemeenschappelijkheid in de informatiehuishouding van de administratieve ketenprocessen. |
Gezondheid en welzijn | De mate waarin de gezondheid en het welzijn van onderwijsdeelnemers en/of -medewerkers wordt gewaarborgd Duiding: Gezondheid en welzijn betreft de fysieke en mentale gesteldheid van onderwijsdeelnemers en medewerkers. |
Innovativiteit | De mate waarin het onderwijs relevante nieuwe ontwikkelingen volgt en benut. |
Integriteit | De mate waarin de juistheid, volledigheid en tijdigheid van informatie zijn gewaarborgd. |
Noodzakelijkheid | De mate waarin het inwinnen of uitwisselen van informatie beperkt is tot die situaties waarin en waarvoor die informatie nodig is |
Onafhankelijkheid van onderwijs | De mate waarin de onafhankelijkheid van onderwijsinstellingen is gewaarborgd Duiding: Het onderwijs kent een pluriforme inrichting waarin onderwijsinstellingen zelf een grote mate van vrijheid hebben om, binnen de door de wet gestelde kaders, eigenstandige beslissingen te nemen. |
Privacy | De mate waarin de persoonlijke levenssfeer van onderwijsdeelnemers en/of medewerkers wordt beschermd Duiding: Het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer (‘privacy’) is een grondrecht. |
Professionele autonomie | De mate waarin de professionele autonomie van leraren/docenten is gewaarborgd Duiding: Leraren/docenten maken vanuit hun professionele autonomie eigen keuzes ten aanzien van hun pedagogische en didactische aanpak en de te gebruiken leermiddelen. |
Respect | De mate waarin respect tussen onderwijsdeelnemers en/of -medewerkers is gewaarborgd Duiding: Respect draait om het het (her)kennen van het unieke karakter van elke onderwijsdeelnemer en medewerker die als mens gezien en gehoord wordt, en niet behandeld wordt als nummer of radartje in een systeem. |
Samenhang | De mate waarin ontwikkelingen in het onderwijsdomein onderling samenhangen. |
Sociale samenhang | De mate waarin de sociale samenhang voor onderwijsdeelnemers en/of -medewerkers is gewaarborgd.
Duiding: Sociale verbondenheid draait om de behoefte van onderwijsdeelnemers en onderwijsmedewerkers ‘erbij te horen’, en een ‘veilige thuishaven’ te hebben. Juist een verregaande digitalisering kan hier – onbedoeld – een negatieve uitwerking op hebben. Denk bijvoorbeeld aan de sociale afstand die gecreëerd kan worden wanneer er veel online gewerkt wordt – zeker wanneer het online werken ook op fysieke afstand (thuiswerken) plaatsvindt. |
Sociale veiligheid | De mate waarin de veiligheid van onderwijsdeelnemers en/of -medewerkers is gewaarborgd Duiding: Onderwijsdeelnemers en medewerkers moeten zich (sociaal) veilig weten in en rondom hun onderwijsomgeving. Mogelijke bedreigingen van die veiligheid moeten worden voorkomen of weggenomen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan (anoniem / digitaal) pesten, het uiten van bedreigingen, maar ook aan ongewenste / onbedoelde vindbaarheid van kinderen die vanwege een onveilige thuissituatie geen contact met één of beide ouders mogen hebben. |
Toegankelijkheid | De mate waarin digitale omgevingen, informatie en data toegankelijk zijn Duiding: In brede zin gaat de waarde ‘toegankelijkheid’ over toegang tot onderwijs. Dat omvat (het organiseren van) toegang tot digitale omgevingen en toegang tot informatie/data. Het is zowel van toepassing op de onderwijsdeelnemers als op de partijen in de keten. Toegankelijkheid is randvoorwaardelijk voor gelijke kansen. |
Transparantie | De mate waarin de transparantie van gegevensverwerking wordt gewaarborgd. Duiding: Integriteit betekent onder meer dat wat er gebeurt in het onderwijs betrouwbaar, transparant en controleerbaar is, net zoals de data en de systemen die gebruikt worden. Dit impliceert dat partijen transparant zijn over de soorten gegevens die zij verwerken, de wijze van verwerking, het doel waartoe die gegevens worden verwerkt en de manier waarop die gegevens tot beslissingen leiden. |
Uitvoerbaarheid | De mate waarin afgesproken of opgelegde verantwoordelijkheden door betrokken partijen kan worden uitgevoerd. |
Vergelijkbaarheid | De mate waarin inrichtingsopties zoals patronen onderling vergelijkbaar zijn |
Vertrouwelijkheid | De mate waarin informatie alleen toegankelijk is voor degenen die hiertoe zijn geautoriseerd. |
Vrijheid van onderwijs | De mate waarin de pluriformiteit van onderwijsinstellingen is gewaarborgd Duiding: Het onderwijs kent een pluriforme inrichting waarin onderwijsinstellingen zelf een grote mate van vrijheid hebben vanuit de basisbeginselen vanwaaruit zij hun onderwijs inrichten. |
Wendbaarheid | De mate waarin partijen in het onderwijs in kunnen spelen op veranderende omstandigheden. |
Zelfbeschikking | De mate waarin individuen de mogelijkheid hebben autonoom te zijn in hun ontwikkeling en keuzes. |
Zelfontplooiing | De mate waarin de zelfontplooiing van onderwijsdeelnemers en -medewerkers is gewaarborgd Duiding: Zelfontplooiing gaat over de keuzemogelijkheden die onderwijsdeelnemers en medewerkers hebben in hun eigen ontwikkelpad |