Release notes ROSA (periode 30-01-2025 / 15-04-2025)
| Terug naar | Release notes |
Release notes ROSA (periode 30-01-2025 / 15-04-2025)
De aanpassingen en voorstellen zijn in het QA-team van 8 april 2025 besproken en goedgekeurd.
Epic 001 – Nieuwe opzet voor ontwerpprincipes en ontwerpkaders
De introductie van de verschillende typen scenario's (toepassingsscenario, inrichtingsscenario, inrichtingssjabloon en inrichting) in het ROSA-metamodel bieden een aanknopingspunt om ontwerpprincipes en ontwerpkaders beter te positioneren. Tot nu toe werden ontwerpprincipes en ontwerpkaders samengenomen in een ontwerpgebied. In de praktijk blijkt dat de ontwerpkaders een diepgang en breedte hebben die niet voor elke toepassing passend is. Bijvoorbeeld: in het ontwerpgebied ‘Digitale identiteiten’ is een deel van de ontwerpkaders specifiek bedoeld voor de toepassing van digitale identiteiten voor het verlenen van toegang. Deze kaders zijn niet relevant wanneer een digitale identiteit in een andere context wordt toegepast (bijv. in de payload bij gegevensuitwisseling over een bepaalde entiteit, bij het identificeren t.b.v. digitaal ondertekenen, etc.). Tegelijkertijd hebben bepaalde ontwerpkaders een scope die ook raakt aan het ontwerpgebied H2M-interactie (je wilt zorgen dat de wijze van verlenen van toegang past bij de mogelijkheden van het individu, dus bijvoorbeeld geen 2FA voor leerlingen in de kleuterklas) of IBP. Als scope voor de ontwerpkaders gaan we in de ROSA het desbetreffende scenario hanteren, waarbij de ontwerpkaders invulling geven aan ontwerpprincipes die vanuit meerdere ontwerpgebieden bij elkaar kunnen komen.
- Resultaat: https://rosa.wikixl.nl/index.php/Ontwerpgebied_Digitale_identiteiten, https://rosa.wikixl.nl/index.php/Ontwerpgebied_H2M-interactie
- Toelichting: De nieuwe opzet is vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025. Die opzet is nu voor bij het resultaat genoemde ontwerpgebieden doorgevoerd en zal tzt ook in de andere ontwerpgebieden worden doorgevoerd. De introductietekst en navigatiestructuur voor de architectuurkaders is overeenkomstig aangepast.
Epic 001a - Uitwerken architectuurkaders: ontwerpgebied Digitale identiteiten
De ontwerpprincipes van het ontwerpgebied Digitale identiteiten zijn door de werkgroep Toegang inhoudelijk geactualiseerd. De ontwerpkaders zijn conform de nieuwe opzet (zie hierboven) verplaatst naar de scenario’s van het IV-domein IAM.
- Resultaat: https://rosa.wikixl.nl/index.php/Ontwerpgebied_Digitale_identiteiten, https://rosa.wikixl.nl/index.php/Ontwerpgebied_Digitale_identiteiten#Ontwerpprincipes_Digitale_identiteiten
- Toelichting: De ontwerpprincipes zijn inhoudelijk vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025. Epic kan hiermee worden afgesloten.
Epic 016 - IV-domein IAM uitwerken
De ontwerpkaders zijn in het IV-domein IAM bij het IV-procesmodel (toepassingsscenario) Inrichten IAM opgenomen. De kaders waren eerder onderdeel van de ontwerpgebieden maar zijn conform de nieuwe opzet nu direct gekoppeld aan scenario’s. Deze kaders zijn opgesteld door de werkgroep Toegang.
- Resultaat: https://rosa.wikixl.nl/index.php/Ontwerpgebied_Digitale_identiteiten, https://rosa.wikixl.nl/index.php/Ontwerpgebied_Digitale_identiteiten#Ontwerpprincipes_Digitale_identiteiten
- Toelichting: De ontwerpkaders zijn inhoudelijk vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025. De vervolgstappen zijn dat de kaders in de praktijk beproefd worden en dat als daar behoefte aan is ook kaders aan andere scenario’s volgens dezelfde opzet kunnen worden uitgewerkt. De Epic kan echter voor nu worden afgesloten.
Epic 032 – ROSA conceptuele en gegevensmodellen publiceren
In de ketenprocesmodellen worden informatieobjecten getoond die door de ketenprocesstappen worden gebruikt en geproduceerd. In de bestaande views bij de ketenprocesmodellen wordt echter niet de samenhang tussen de informatieobjecten getoond, waar in de discussies rond de ketenprocesmodellen echter wel behoefte aan was. Hiervoor zijn conceptuele informatiemodellen uitgewerkt met de informatieobjecten die worden gebruikt in de diverse ketenprocesmodellen, en hun samenhang.
Naast de informatiemodellen voor de ketenprocesmodellen zijn er ook conceptuele informatiemodellen gerelateerd aan KOI-objecten opgesteld. De informatieobjecten en relaties in beide groepen informatiemodellen zijn identiek.
Een informatiemodel voor een ketenprocesmodel (d.w.z. een scenario-informatiemodel) bevat de informatieobjecten die worden gebruikt in het ketenprocesmodel, aangevuld met informatieobjecten die geen onderdeel uitmaken van het ketenprocesmodel maar die wel nodig zijn voor het aangeven van context en/of samenhang. Deze informatieobjecten zijn vervaagd weergegeven.
De informatiemodellen per KOI-object bevatten de informatieobjecten die onderdeel uitmaken van het met het KOI-object corresponderende informatieonderwerp. Deze modellen zijn ten behoeve van het aangeven van de context aangevuld met informatieobjecten die vallen onder andere KOI-objecten. Deze aanvullende informatieobjecten zijn vervaagd weergegeven.
- Resultaat:
- De uitgewerkte conceptuele informatiemodellen (https://rosa.wikixl.nl/index.php/ROSA_Conceptuele_modellen#Uitgewerkte_informatiemodellen) zijn te vinden onder Onderwijssemantiek bij Conceptuele modellen (https://rosa.wikixl.nl/index.php/ROSA_Conceptuele_modellen), en ook op de pagina’s voor de betreffende ketenprocesmodellen.
- Een overzicht van alle informatieobjecten is te vinden op de pagina ROSA Encyclopedie – Informatieobjecten (https://rosa.wikixl.nl/index.php/Informatieobjecten).
- Voor de informatiemodellen zijn ook Spelregels (https://rosa.wikixl.nl/index.php/Spelregels_Informatieobjecten_en_Informatiemodel) en een Viewpoint (https://rosa.wikixl.nl/index.php/Informatiemodel) opgesteld.
- De modellen zijn in de AMIGO modellenmatrix (gebaseerd op MIM) te plotten in de linkerkolom (KOI modellen en verdieping) en in de middenkolom (toepassingsscenario-informatiemodellen): https://rosa.wikixl.nl/index.php/Bestand:Modellenmatrix.png
- Toelichting: De informatiemodellen zijn vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025. Het QA-team en de AR beschouwt deze uitwerkingen als “mooi grondwerk”. Deze eerste uitwerking en positionering in de ROSA wiki (zowel als onderdeel van ketenprocesmodellen als verdiepingen van het KOI-model) ziet men als een goede basis om verder op te bouwen. Het hebben van deze referentie betekent dat er niet elke keer nieuwe informatieobjecten, relaties en modellen hoeven verzonnen te worden maar dat eerst gekeken kan worden of er al een passende zijn. In het onderhoud zullen in de informatiemodellen met name voor de relaties meer betekenisvolle aanduidingen worden toegevoegd waardoor ze meer self-explaining worden. Om die reden acht de AR een tekstuele uitleg bij elk model niet echt nodig.
Wijzigingen die niet onder een Epic vallen
Aanpassingen in Ketenprocesmodel Aanmelden en administreren onderwijsdeelname
Eerder zijn een aantal nieuwe ketenprocesmodellen (Administreren en monitoren resultaten en Waarderen van ontwikkeling) vastgesteld. Die nieuwe modellen hebben ook effect op bestaande ketenprocesmodellen waaronder Toetsen en examineren en Aanmelden en administreren onderwijsdeelname. De aanpassingen in Toetsen en examineren zijn in januari 2025 vastgesteld, die van Aanmelden en administreren onderwijsdeelname zijn in april in de Architectuurraad van Edustandaard aan de orde komen. Voor dit ketenprocesmodel lagen er verder al wat wijzigingsvoorstellen klaar. Die zijn nu integraal meegenomen in de uitwerking van een nieuwe versie.
- Resultaat: https://rosa.wikixl.nl/index.php/Aanmelden_en_administreren_onderwijsdeelname
- Het informatieobject Onderwijsdeelnemer als uitkomst en input van het proces Administreren onderwijsdeelname is vervallen en daarvoor in de plaats is gekomen het informatieobject Onderwijsdeelname. Hiermee zijn meerdere bezwaren ondervangen: a) verwarring met de rol Onderwijsdeelnemer weggenomen, b) het informatieobject Onderwijsdeelnemer is te breed qua scope en zou beter opgedeeld kunnen worden in objecten die gegevens van een onderwijsdeelnemer representeren die relevant zijn in bepaalde processen en c) de read/write relatie tussen Onderwijsdeelnemer en het ketenproces was ondoorzichtig, het object Onderwijsdeelname is nu echt de uitkomst van het proces Administreren onderwijsdeelname.
- Informatieobjecten Portfolio-onderdeel en Onderwijsresultaat uit het ketenprocesmodel Administreren en monitoren resultaten en Resultaatverklaring uit het ketenprocesmodel Waarderen van ontwikkeling zijn in het ketenprocesmodel nu goed gepositioneerd.
- De ketenprocesstap Bepalen ondersteuningsbehoefte als onderdeel van het ketenproces Aanmelden is toegevoegd incl. de daarbij horende informatieobjecten en relaties met andere contexten. Die ontbrak is belangrijk in de aanmeldingsfase om te bepalen of een onderwijsdeelnemer kan worden geplaatst en zo ja, welke extra ondersteuning daarbij dan geregeld moet worden.
- De ketenprocesstap Bepalen toelaatbaarheid onderwijsdeelnemer als onderdeel van het ketenproces Aanmelden is verrijkt. De plaatsingskaders (gevat in de informatieobjecten Plaatsingscapaciteit en Plaatsingsbeleid) die vanuit de inrichting van de opleiding bepaald zijn spelen nu ook mee in de besluitvorming van de plaatsing. Het informatieobject Plaatsingsbesluit is nu de trigger voor het starten van het ketenproces Administreren onderwijsdeelname.
- Bij het ketenproces Overstappen is de ketenprocesstap Autoriseren overdragen overstapdossier (wat in de vorige versie geïsoleerd stond) gerelateerd aan het informatieobject Overstapdossier.
- In de Context-view zijn de nieuwe ketenprocesmodellen als contexten nu opgenomen.
- In de Context-view is het toepassingsscenario Erkennen en inrichten onderwijs als (nog niet uitgewerkte) placeholder opgenomen om de herkomst van de informatieobjecten Plaatsingsbeleid, Plaatsingscapaciteit, Aangeboden opleiding, Toelatingseisen en Onderwijsdeelnamekosten te kunnen aangeven. NB als we deze context nader gaan analyseren zou het op termijn best kunnen dat we een splitsing aanbrengen en met andere aanduidingen komen. Voorlopig voldoet deze voor nu.
- In de Per rol-view is Onderwijsorganisatie als rol in dit ketenprocesmodel vervangen door meer specifieke rollen (bijv. Intake, Deelnemeradministratie, Verwerker aanmelding, Verwerker overstappen).
- Toelichting: De wijzigingen zijn vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025. Tevens heeft de AR goedgekeurd om de rol Onderwijsorganisatie in andere ketenprocesmodellen te vervangen door meer specifieke rollen.
ROSA Scans: In de beschrijving van ROSA scans uitleggen hoe wordt omgegaan met iteraties van de ontwerpgebieden en andere architectuurkaders
Door het QA-team is gevraagd om in de beschrijving van de ROSA-scans expliciet aan te geven hoe wordt omgegaan met iteraties in de ontwerpgebieden en andere architectuurkaders. De teksten in de ROSA zijn hierop nu aangepast. Daarnaast zijn er nog wat verduidelijkingen in de teksten doorgevoerd zodanig dat er geen dubbeling is met de teksten op Edustandaard.nl over de ROSA scans is opgenomen, maar dat er daar verwijzingen naar deze ROSA-pagina zijn opgenomen.
- Resultaat: https://rosa.wikixl.nl/index.php/ROSA_Architectuurscan
- Toelichting: De wijzigingen zijn vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025.
Begrippen en definities nav de nieuwe concepten in het ROSA Metamodel
De afspraak is dat alle modelelementen uit het ROSA Metamodel ook als begrip in het ROSA Begrippenkader worden opgenomen. Met de vaststelling van de gelaagde uitwerking van de scenario’s komen er dus een aantal begrippen bij die op die scenario’s van toepassing zijn. Daar waar relevant is aangesloten op de meest recente versie van het NORA Begrippenkader conform de principes die we hiervoor hebben afgesproken.
- Resultaat: De volgende begrippen zijn toegevoegd c.q. gewijzigd:
- Kernmodel Onderwijsinformatie
- KOI-object
- informatieobject
- informatiemodel
- conceptueel informatiemodel
- toepassingsgebied
- scenario-informatiemodel
- toepassingsscenario
- ketenprocesmodel
- IV-procesmodel
- inrichtingsscenario
- keteninrichtingsscenario
- IV-inrichtingsscenario
- inrichtingssjabloon
- keteninrichtingssjabloon
- IV-inrichtingssjabloon
- inrichting
- ketensamenwerking
- IV-inrichting
- Toelichting: De wijzigingen zijn vastgesteld in de Architectuurraad van 15-04-2025.