Standaarden geplot op het ROSA interoperabiliteitsraamwerk
Introductie[bewerken]
Deze pagina biedt een overzicht van standaarden die relevant zijn voor de informatievoorziening in het Nederlandse onderwijsdomein. Standaarden vormen de bouwstenen voor afspraken en afsprakenstelsels.
Doel en doelgroep[bewerken]
Het doel van deze pagina is om initiatiefnemers van ketensamenwerkingen, architecten, beleidsmakers en andere betrokkenen in het onderwijsdomein inzicht te geven in de beschikbare standaarden. Deze informatie kan helpen bij het selecteren van passende standaarden voor nieuwe of bestaande ketensamenwerkingen en afsprakenstelsels. Een volledig overzicht van standaarden en afspraken geplot op ketendomeinen en IV-domeinen is te vinden op de pagina Afspraken en standaarden relevant voor onderwijs. Het onderscheid tussen afspraken en standaarden wordt uitgelegd op de pagina Standaarden en afspraken.
ROSA Interoperabiliteitsraamwerk[bewerken]
Het ROSA Interoperabiliteitsraamwerk biedt een gestructureerde weergave van standaarden op verschillende architectuurlagen binnen het onderwijsdomein. Dit raamwerk helpt bij het begrijpen van de relaties tussen standaarden en hun toepassingsgebieden binnen de onderwijsarchitectuur. Het raamwerk bestaat uit vier lagen:
- Proces- en interactielaag
- Informatielaag
- Applicatielaag
- Communicatielaag
Elke laag heeft een specifieke focus en draagt bij aan de overall interoperabiliteit. Voor een gedetailleerde beschrijving van elke laag en de samenhang tussen de lagen, verwijzen we naar de ROSA interoperabiliteitsraamwerk pagina.
Overzicht onderwijsstandaarden ingedeeld op architectuurlagen[bewerken]
De onderstaande visualisatie toont de relevante standaarden geplot op de verschillende lagen van het ROSA Interoperabiliteitsraamwerk. Merk op dat er geen standaarden zijn weergegeven op de proceslaag, omdat standaarden doorgaans betrekking hebben op de technische aspecten van gegevensuitwisseling en niet direct op bedrijfsprocessen.
Standaarden op de Informatielaag[bewerken]
Deze laag omvat standaarden die de betekenis en structuur van gegevens in het onderwijs definiëren. Voorbeelden zijn het ROSA Begrippenkader, dat een gemeenschappelijke taal voor het onderwijsdomein biedt, en de RIO Canonieke Modellen, die de structuur van onderwijsinstellingen en opleidingen beschrijven. Ook de NL Learning Object Metadata standaard valt hieronder, omdat deze de metadata van educatieve content definieert.
| Naam | Beschrijving | Registrerende organisatie | Registratiestatus | Gebruiksadvies |
|---|---|---|---|---|
| Content Prijs Informatie | Berekenen van de gebruikskosten van een leermiddelenpakket dat bestaat uit onderliggende leerobjecten. | Edustandaard | Aangemeld | Onbekend |
| Definitieafspraken personeel universiteiten | De vereniging Universiteiten van Nederland (UNL) verzamelt gegevens over medewerkers in dienst van de Nederlandse universiteiten. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| EDEXML | Het faciliteren van de uitwisseling van administratieve gegevens van leerlingen, groepen en leerkrachten. | Edustandaard | Geregistreerd | Onder voorwaarden |
| Hoger Onderwijs Voorlichtings Informatie | HOVI (Hoger Onderwijs Voorlichtings Informatie) voorziet in afspraken en systemen om informatie over onderwijsinstellingen, opleidingen en voorlichtingsactiviteiten op gestandaardiseerde wijze beschikbaar te stellen ter ondersteuning van de studiekeuze. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| MIM-profiel onderwijs | Het MIM-profiel voor het onderwijs is gemaakt met het voornemen om voorstellen te doen voor keuzes en uitbreidingen toe te voegen aan MIM specifiek voor het onderwijs. | Edustandaard | Aangemeld | Aangeraden |
| Metadatamodel Edubadges | Met Edubadges kunnen studenten hun kennis en vaardigheden zichtbaar en ‘meeneembaar’ maken. | Edustandaard | Aangemeld | Onbekend |
| NL Learning Object Metadata | Metadata toekennen aan educatieve content om de vindbaarheid en vergelijkbaarheid te vergroten. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| OCW Taxonomie | De OCW Taxonomie ondersteunt de uitwisseling van financiële verantwoordingsgegevens tussen bevoegd gezagen (besturen) van scholen en het ministerie van OCW. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| OSO Gegevensset en profielen | Het geheel van afspraken, standaarden en beveiligde verbindingen die de veilige digitale overdracht van studie- en begeleidingsgegevens van een leerling vanuit de leerlingadministratie van de huidige school naar de nieuwe school en voor binnenschoolse overdracht als voorbereiding hierop. De afspraak is ontwikkeld in het kader van de ketenvoorziening Overstap Service Onderwijs (OSO). | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| Open Onderwijs API | De OO API maakt een simpelere data-uitwisseling tussen HO-instellingen mogelijk op een veilige en gebruiksvriendelijke manier. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| ROSA Begrippenkader | Het ROSA Begrippenkader beschrijft op begripsniveau het gehele onderwijsdomein, zowel de publiek/wettelijke kant als het publiek/private deel voor wat betreft architectuurbegrippen, domeinbegrippen en begrippen die de gemeenschappelijke informatievoorziening betreffen. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| Waardenlijsten RIO-po | Binnen RIO zijn er twee canonieke informatiemodellen, een voor het basisonderwijs (RIO-bo) en een voor het (voortgezet) speciaal onderwijs (RIO-so/vso) gedefinieerd, waarin onder meer drie belangrijke waardenlijsten zijn opgenomen. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
Standaarden op de Applicatielaag[bewerken]
Standaarden in deze laag bepalen hoe gegevens tussen systemen worden uitgewisseld. Een belangrijke standaard hier is Edukoppeling, die afspraken bevat voor beveiligde elektronische informatie-uitwisseling in het onderwijs. Andere voorbeelden zijn de standaarden voor het Afspelen van educatieve content en Content Packaging, die de uitwisseling en het gebruik van digitaal leermateriaal faciliteren.
| Naam | Beschrijving | Registrerende organisatie | Registratiestatus | Gebruiksadvies |
|---|---|---|---|---|
| Afspelen educatieve content | Educatieve content aanbieden via een afspeelomgeving op basis van het leerplan en vorderingen van de leerling. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| Beschikbaar stellen en verzamelen metadata | Educatieve content vindbaar maken door content te voorzien van metadata die centraal beschikbaar wordt gesteld. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| Content Packaging | Webbased leermateriaal verpakken zodat het uitwisselbaar wordt. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| Edukoppeling | Edukoppeling omvat standaarden en afspraken voor beveiligd elektronische informatie-uitwisseling in het onderwijs. Edukoppeling is de onderwijsspecifieke variant van de overheidsbrede afspraak Digikoppeling. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| Metadata opvragen | Educatieve content uitwisselen zodat gebruikers die kunnen vinden aan de hand van metadata uit een centrale repository. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
| Open Archives Initiative – Protocol for Metadata Harvesting | Eenvoudig mechanisme voor de interoperabiliteit van repositories voor de uitwisseling van metadata. | Edustandaard | Geregistreerd | Aangeraden |
Standaarden op de Communicatielaag[bewerken]
Deze laag bevat standaarden die de technische aspecten van gegevensoverdracht regelen. Het Certificeringsschema informatiebeveiliging en privacy ROSA is hier een voorbeeld van, omdat het de beveiligingseisen voor ICT-toepassingen in de onderwijsketen definieert. Ook de Uniforme Beveiligingsvoorschriften, zoals die voor Transport Layer Security en Security Headers, vallen onder deze laag omdat ze de technische beveiliging van gegevensoverdracht specificeren.
| Naam | Beschrijving | Registrerende organisatie | Registratiestatus | Gebruiksadvies |
|---|---|---|---|---|
| Certificeringsschema informatiebeveiliging en privacy ROSA | Het Certificeringsschema informatiebeveiliging en privacy ROSA is bedoeld voor leveranciers van ict-toepassingen in de onderwijsketen. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| Edukoppeling | Edukoppeling omvat standaarden en afspraken voor beveiligd elektronische informatie-uitwisseling in het onderwijs. Edukoppeling is de onderwijsspecifieke variant van de overheidsbrede afspraak Digikoppeling. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| SURF Security Baseline | De SURF Security Baseline is een set van maatregelen voor informatiebeveiliging. | Edustandaard | Aangemeld | Onbekend |
| Unieke persistente identifier | Systemen kunnen duurzaam informatie uit verschillende bronnen over hetzelfde leermiddel samenbrengen of uit elkaar halen. | Edustandaard | Aangemeld | Onbekend |
| Uniform Resource Names | Deze persistente identifiers verwijzen niet naar een fysieke plaats van een bestand op een server, maar naar een naam. | Edustandaard | Geregistreerd | Onbekend |
| Uniforme Beveiligingsvoorschriften – Security Headers | In deze handreiking worden ‘Security Headers’ en de effectiviteit ervan inzichtelijk gemaakt, zodat eigenaren en beheerders van webapplicaties in het onderwijs, deze naar eigen inzicht en situatie kunnen toepassen. Dit heeft als doel om de veiligheid en betrouwbaarheid van webapplicaties in het onderwijs te verbeteren. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| Uniforme Beveiligingsvoorschriften – Transport Layer Security | Ketenpartijen hebben te maken met verschillende gegevensuitwisselingen met de daarbij horende afspraken en standaarden. Hierbij worden ook afspraken gemaakt voor beveiliging. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
| Uniforme Beveiligingsvoorschriften – Veilig en Betrouwbaar e-mailverkeer | In deze standaard worden afspraken voor veilig en betrouwbaar e-mailverkeer behandeld. | Edustandaard | Geregistreerd | Verplicht |
Internationale en Forum Standaardisatie-standaarden[bewerken]
Naast de specifieke onderwijsstandaarden zijn er ook internationale standaarden en standaarden van het Forum Standaardisatie die relevant kunnen zijn voor het onderwijs. Het Forum Standaardisatie is een adviescommissie die standaarden voor de digitale overheid toetst en voorschrijft. EduXS is een platform is dat onderwijsprofessionals ondersteunt bij het navigeren door de digitale onderwijsomgeving en bevat ook internationale standaarden. Vanwege de grote hoeveelheid en dynamische aard van deze standaarden zijn ze niet standaard opgenomen in het ROSA architectuurmodel, tenzij specifiek nodig. We streven naar een toekomstige geautomatiseerde koppeling met bronnen zoals het Forum Standaardisatie en EduXS. Voor nu nemen we alleen Forum Standaardisatie-standaarden op die bij Edustandaard zijn geregistreerd met onderwijsspecifieke uitleg of profielen.