Deze pagina bevat een concepttekst die momenteel in bewerking is. Toelichting: Aanpassingen voorlopig goedgekeurd in Architectuurraad 25-1-2024. De uitwerking van de oplossingsrichtingen voor twee geconstateerde issues is gebeurd en teruggekoppeld naar CvTE/DUO. QA-team heeft op 2 april 2024 laatste uitwerking incl. uitkomsten afstemming positief beoordeeld
Deze pagina toont de uitwerking van het ketenprocesmodel Toetsen en examineren en bevat een aantal ketenprocessen die binnen het ketendomeinUitvoering van het onderwijs vallen. De keuze om deze ketenprocessen in dit model op te nemen heeft te maken met de afhankelijkheid en samenhang tussen deze processen en met de ketensamenwerkingen die deze processen ondersteunen. In de uitwerkingen is input verwerkt van het CvTE, DUO, MORA, HORA en FORA en vanuit een aantal afspraken die zijn opgesteld met gebruikmaking van de AMIGO-aanpak.
Deze weergave geeft de inrichting van de ketenprocessen examineren en toetsen in detail weer en hoe de verschillende onderdelen (ketenprocessen, ketenprocesstappen en informatieobjecten) zich tot elkaar verhouden. De ketenprocesstappen geven expliciete invulling aan de ketenprocessen en ondersteunen op hun beurt de gegevensuitwisselingen die tot uitdrukking komen in de informatieobjecten die van en naar de ketenprocesstappen lopen. Een aantal belangrijke aandachtspunten voor dit model:
Een vrijstelling voor een examen (onderdeel) wordt tijdens de organisatie van de examens vastgesteld. Vervolgens wordt deze vrijstelling gebruikt bij de uitvoering van de examenonderdelen.
Een examendeelnemer is een specialisatie van een onderwijsdeelnemer.
Het uitvoeren van de examenonderdelen wordt uitgevoerd door middel van het uitvoeren van toetsen.
Zowel een toetsresultaat als examenuitslag zijn vormen van een leerresultaat. Een toetsuitslag is ook een onderdeel van een examenuitslag.
In het ketenprocesmodel Toetsen en examineren kan de procesgang vanuit twee verschillende startpunten doorlopen worden; het startpunt is of het ketenproces examineren, of het startpunt is het ketenprocestoetsen. Hieronder wordt het ketenproces examineren per processtap doorgelopen en halverwege wordt een uitstapje gemaakt naar het ketenprocestoetsen omdat dit proces zowel een zelfstandig ketenproces kan zijn als ook een onderdeel van het ketenproces examineren.
Vaststellen examenkaders: In het ketenproces Examineren zorgt het vaststellen van de examenkaders voor duidelijkheid, gelijke behandeling, curriculumafstemming, kwaliteitsborging en vergelijkbaarheid in de keten.
Organiseren van het examen: De kaders worden toegepast bij het organiseren en uitvoeren van het examen en zorgt zo voor een efficiënte en gestroomlijnde afname, betrouwbaarheid en validiteit van de beoordeling, transparantie, duidelijke communicatie en de kwaliteitsborging van de afname van een examen(-onderdeel). Tijdens het organiseren van het examen wordt ook vastgesteld welke onderwijsdeelnemers vrijstelling krijgen op het uitvoeren van een examen(-onderdeel).
Uitvoeren examenonderdelen: Het uitvoeren van examenonderdelen gebeurt door middel van de afname van toetsen. Het ketenprocestoetsen vult dus hiermee een ketenprocesstap in van het ketenproces examineren. Deze ketenprocesstap zorgt voor een juiste en consistente inpassing van toetsafname in het examenproces, waaronder het borgen van de kwaliteit van de toetsafname en het naleven van de vastgestelde procedures die gelden voor de examenafname. Dit ten behoeve van het zorgen dat alle examendeelnemers gelijke kansen hebben en dat de toetsomgeving optimaal is voor het afnemen van een toets als onderdeel van een examen.
Het ketenprocestoetsen kan uiteraard ook zelfstandig gestart worden, dus niet als onderdeel van een examenproces, in de vorm van een formatieve of summatieve toets. Dergelijke toetsprocessen komen grotendeels overeen met die van een toetsproces als onderdeel van het examineren.
Organiseren toetsafname: Het organiseren van de toetsafname resulteert in het voldoen aan alle randvoorwaarden om een toetsafname mogelijk te maken. Dit is onder andere het bepalen van richtlijnen en kaders (afgeleid uit het examenreglement), het voorbereiden van digitale of fysieke omgevingen, het contracteren van toetsaanbieders, het administratief verwerken van de toetsdeelnemers, het plannen en roosteren van de toetsafname en het communiceren over de toetsafname.
Wanneer een toets afgenomen wordt ten behoeve van een schoolexamen of centraal examen zullen de exameneisen, kaders en richtlijnen verwerkt worden tijdens de organisatie van de toets.
Afnemen van toets: Na de organisatie van de toetsafname, wordt de toets afgenomen. Het afnemen van de toets heeft als resultaat dat de toets op een consistente wijze afgenomen wordt waarbij de toetsdeelnemers in een optimale omgeving, op een gelijkwaardige manier een toets kunnen afnemen. Tijdens de toetsafname wordt door middel van surveillance gecontroleerd of de toetsdeelnemers volgens de richtlijnen en op een eerlijke wijze tot een toetsresultaat komen.
Beoordelen toetsafname: Na het afnemen van de toets wordt de toetsprestatie inhoudelijk (mogelijk door meerdere beoordelaars) beoordeeld om vervolgens, op basis van de geldende normering, tot een oordeel te komen. Aan de beoordeling ligt een analyse ten grondslag die de volgende deelaspecten kent:
Het nakijken van antwoorden
Het bepalen van score
Het bepalen van betekenis
Analyseren van de kwaliteit van de gegevens
De eerste drie (niet noodzakelijkerwijs allemaal of in deze volgorde te doorlopen) aspecten dragen alle bij aan de totstandkoming van de beoordeling. Het vierde aspect zegt iets over de mogelijke interpretatie van de resultaten. Bij de analyse van de afname zijn, afhankelijk van de gekozen toetsvorm, ook nog mogelijke andere uitvoeringsresultaten betrokken:
In geval van een digitale toets de afnamerespons, waarin het resultaat van een digitale toets en het gedrag c.q. de interactie van de toetsdeelnemer met de digitale opdracht etc. is vastgelegd.
Het procesverbaal waarin de gebeurtenissen en gedragingen in de fysieke wereld ten tijde van de uitvoering zijn vastgelegd.
Het (digitale) werkproduct waarin artefacten zijn verzameld die in het kader van een onderwijsactiviteit zijn gemaakt, zoals verslagen, rapporten en werkstukken.
Formaliseren toetsresultaat: De toetsbeoordeling die uit de toetsanalyse is gekomen is de basis voor de formalisatie van het toetsresultaat. Het oordeel wordt geformaliseerd in een toetsresultaat. Afhankelijk van de context vormt het toetsresultaat input voor een of meerdere vervolgprocessen.
Bepalen uitslag: Als de toets onderdeel was van een examenproces dan zullen de toetsresultaten input vormen voor de ketenprocesstap bepalen van de examenuitslag. De examenuitslag is een specifiek leerresultaat dat aangeeft hoe een onderwijsdeelnemer heeft gepresteerd bij het afleggen van een examen.
Deze in context-view geeft inzicht in welke ketenprocessen en contexten (toepassingsscenario's) vanuit de ketenprocessen examineren en toetsen worden aangesproken en die niet tot het ketenprocesmodel zelf behoren. In de contextweergave zijn enkel de informatieobjecten opgenomen die tussen de verschillende ketenprocessen uitgewisseld worden.
Vanuit het ketenproces administreren onderwijsdeelname worden gegevens gebruikt om tot een examen- of toetsdeelnemer te komen, gegevens die een relatie hebben met het informatieobjectonderwijsdeelnemer. De examen- en toetsdeelnemer zijn dus een specialisaties van onderwijsdeelnemer.
Een examendeelnemer of toetsdeelnemer kan vrijstelling hebben op een examen- of toetsonderdeel doordat de die al bewezen heeft te beschikken over de kennis, vaardigheden of competenties die getoetst worden.
De examenonderdelen worden in de vorm van toetsen afgenomen. De toets is een vorm van een leermiddel. Dit leermiddel komt voort uit het ketenproces Leermiddel aanbieden. De toetsafname als onderdeel van het ketenprocestoetsen is een specialisatie van het ketenproces Leermiddel gebruiken Beide ketenprocessen zijn nader uitgewerkt in het ketenprocesmodel Leermiddel gebruiken (NB de aanduiding Toepassen leermiddelen is in deze view gehanteerd omdat die beter de lading dekt. Die aanpassing is nog niet in het desbetreffende ketenprocesmodel doorgevoerd).
De resultaten uit het examineren en toetsen zijn leerresultaten die verwerkt binnen de, voorlopig zo genoemde en afgebakende,context van Resultaten uit het onderwijs. Deze leerresultaten worden in die context onder meer geregistreerd, gemonitord en doorgegeven naar administraties van leerresultaten.
De jaarplanning van de examens zijn richtinggevend in de voorbereiding van de examens. Vaak is hier een (centrale) ketenpartner voor verantwoordelijk die dit doet voor meerdere onderwijsorganisaties. Het plannen en roosteren van personeel en locaties gebeurt in het ketenproces examineren in samenwerking met medewerkers die de roosters en planningen opstellen voor de uitvoering van het onderwijs.
Tijdens het organiseren van het examen wordt ook vastgesteld welke onderwijsdeelnemers vrijstelling krijgen op het uitvoeren van een examen(-onderdeel). Die vaststelling wordt (mede) gedaan op basis van de gegevens die uit de context Waarderen van ontwikkeling wordt verkregen.
In deze weergave staan de rollen centraal die een verantwoordelijkheid hebben in de uitvoering van de ketenprocessentoetsen en examineren alsmede de ketenprocessen behorende tot de contexten die nauw verbonden zijn aan deze processen. In de weergave zijn naast de rollen ook de informatieobjecten opgenomen die uitgewisseld worden tussen de betrokken ketenpartners die de rollen kunnen vervullen. Deze view vormt daarmee een referentie voor het inrichten van ketensamenwerkingen.
Het ketenproces examineren wordt mede gestuurd vanuit het ketenproces 'Opstellen normen, beleid en procedures' dat bij de rol autoriteit voor het examenbeleid is belegd. De autoriteit geeft de kaders mee in waar, wanneer en op welke wijze een examen uitgevoerd dient te worden.
Wanneer een onderwijsdeelnemer elders bepaalde kennis, vaardigheden, competenties of resultaten heeft behaald worden deze objectief extern beoordeeld door een daartoe geautoriseerde instantie als onderdeel van het ketenproces ‘Waarderen verworven resultaten'.
Deze beoordeling kan resulteren in een vrijstelling op een examen(onderdeel).
Een toets wordt aangeboden door de rolleermiddelaanbieder. Die rol kan ook ingevuld worden door een onderwijsorganisatie.
De rolonderwijsorganisatie is verantwoordelijk voor de administratie van de onderwijsdeelnemer en deze onderwijsdeelnemer vormt input voor de toetsdeelnemerslijst of examendeelnemerslijst, die bij de afname betrokken worden.
De onderwijsorganisatie is ook verantwoordelijk voor het registreren van leerresultaten.
Het afnemen van de de toets heeft als doel om op een consistente wijze een leerling in een optimale toetsomgeving op een gelijkwaardige wijze de toets af te laten nemen. Tijdens het afnemen van de toets is de surveillant verantwoordelijk voor de naleveing van de kaders en richtlijnen zodat de toetsprestatie op een eerlijke wijze tot stand komt.
Beoordelen omvat het nakijken van antwoorden, het bepalen van scores, het bepalen van betekenis en het analyseren van de kwaliteit van de gegevens. Bij de analyse wordt er gekeken of het beleid en kaders rondom het afnemen van een toets op een juiste wijze gevolgd zijn. Dit kan invloed hebben op de toetsprestatie die geleverd is door de toetsdeelnemer doordat een toetsdeelnemer het beleid niet op de juiste wijze gevolgd heeft of niet op een eerlijke wijze tot het resultaat is gekomen.
De examenuitslag is de beoordeling van de toetsresultaten afkomstig is uit de toetsen die onderdeel van het examen vormen. De examenuitslag wordt vervolgens geformaliseerd in de bepaling van de uitslag. De examenuitslag wordt vastgesteld in de vorm van 'geslaagd' of 'afgewezen'.
Het vaststellen (formaliseren) van de beoordeling van de toetsprestatie in de vorm van een toetsresultaat. Op basis van de geldende beoordelingsrichtlijnen en de normering wordt vastgesteld wat het toetsresultaat van de deelnemer is.
Het organiseren van de toetsafname kent als resultaat dat er voldaan is aan alle randvoorwaarden om een toetsafname mogelijk te maken. Bij het organiseren van de toetsafname zijn de volgende uitvoeringsresultaten betrokken:
Contractering met toetsaanbieder en administratieve verwerking van toetsdeelnemers t.b.v. de toetsafname
(fysieke)toetsomgeving die gebruikt kan worden tijdens de toetsafname
Communicatie rondom kaders, vrijstellingen, compensaties of andere vooraf vastgestelde beleidsresultaten
Het organiseren van een examen omvat het inschrijven, plannen, coördineren, uitvoeren van alle activiteiten die nodig zijn voor een succesvolle afname van het examen.
Het resultaat van het organiseren van het examen is dat er op een efficiënte , betrouwbare, eerlijke en transparante wijze het examen afgenomen kan worden. Dit proces moet zorgdragen dat er een optimale examenomgeving is waar examendeelnemers op een eerlijke en gelijkwaardige wijze het examen af kunnen nemen.
Het uitvoeren van examenonderdelen omvat het georganiseerd en gestructureerd afnemen van specifieke examenonderdelen in de vorm van toetsen (zoals schriftelijke toetsen, mondelinge toetsen of praktijkopdrachten), conform de vastgestelde procedures en richtlijnen, om de prestaties van examendeelnemers objectief te beoordelen. Het toezien op de uitvoering van de examen onderdelen zorgt ervoor dat alle examendeelnemers gelijke kansen hebben en dat de toetsomgeving optimaal is.
het bepalen van inhoud, structuur en beoordelingscriteria van een examen. Dit omvat het definiëren van de onderwerpen, leerdoelen en vereiste vaardigheden, evenals de regels en richtlijnen voor de beoordeling en normering van de examenresultaten.
Een natuurlijk persoon die deelneemt, heeft deelgenomen of voornemens is om deel te nemen aan een onderwijsactiviteit, om zich kennis, vaardigheden en attitudes eigen te maken.
Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.
Vrijstelling op een examen (onderdeel) doordat de examendeelnemer de vaardigheden of competentie elders verworven heeft.
Een weergave van een toepassingsscenario waarin een afbakening plus de samenhang is uitgewerkt van een of meerdere ketenprocessen.
Een generiek herkenbaar geheel aan processtappen waarbinnen er sprake is van ketensamenwerking tussen twee of meer ketenpartners.
Een groepering van ketenprocessen die thematisch/inhoudelijk samenhangen.
Afstemming in aanbod en/of beheersing: a. tussen kennis, vaardigheden en/of houdingen; b. binnen leergebieden of vakken; c. tussen leergebieden of vakken; d. in leerlijnen of doorlopende leerlijnen.
Een specifieke invulling van een ketenproces en daarbinnen ketenprocesstappen, waarbij er sprake is van een vorm van gegevensuitwisseling (interactie) tussen twee of meer ketenpartners ter ondersteuning van het afhandelen van het ketenproces cq de ketenprocesstap.
Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.
Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.
Een te onderscheiden onderdeel van een overkoepelend ketenproces.
Een zelfstandige eenheid van informatie die betekenis heeft en daardoor bruikbaar c.q. van belang is binnen een bepaalde context.
Onderzoek naar de kennis of kundigheden van een onderwijsdeelnemer die naar een graad of een betrekking dingt of tot een onderwijsorganisatie of een hoge onderwijsniveau toegelaten wenst te worden.
Een publiekrechtelijke (zoals overheidsorganen) of privaatrechtelijke rechtspersoon.
Een natuurlijk persoon die deelneemt aan een onderwijsactiviteit om zich kennis, vaardigheden en attitudes eigen te maken.
Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit.
Een generiek herkenbaar geheel aan processtappen waarbinnen er sprake is van ketensamenwerking tussen twee of meer ketenpartners.
Een samenwerkingsverband tussen organisaties die naast hun eigen doelstellingen, één of meer gemeenschappelijk gekozen (of door de politiek opgelegde) doelstellingen nastreven.
De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem.
Oordeel van een onderwijsprofessional over het onderwijskundig functioneren van een onderwijsdeelnemer.
De mate waarin een organisatie open en duidelijk is over haar beleid, praktijken en procedures met betrekking tot de verwerking van informatie en persoonsgegevens.
Een natuurlijk persoon die deelneemt aan een onderwijsactiviteit om zich kennis, vaardigheden en attitudes eigen te maken.
Een te onderscheiden onderdeel van een overkoepelend ketenproces.
Het afnemen van een toets en waar nodig uitvoeren van supervisie over de afname.
Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.
Evaluatie- of beoordelingsinstrument om de algehele kennis, vaardigheden en prestaties van een onderwijsdeelnemer bij afronding van (een deel van) een opleiding te meten en dat dient om (civiel) effect vast te stellen zoals rapportcijfers, overgang of diplomering.
Het totale proces van toetsen binnen een onderwijsinstelling.
Het totale proces van toetsen binnen een onderwijsinstelling.
Document met regels met betrekking tot de organisatie van het eindexamen en de gang van zaken tijdens het eindexamen.
Een bewerking of een geheel van bewerkingen met betrekking tot persoonsgegevens of een geheel van persoonsgegevens, al dan niet uitgevoerd via geautomatiseerde procedés, zoals het verzamelen, vastleggen, ordenen, structureren, opslaan, bijwerken of wijzigen, opvragen, raadplegen, gebruiken, verstrekken door middel van doorzending, verspreiden of op andere wijze ter beschikking stellen, aligneren of combineren, afschermen, wissen of vernietigen van gegevens.
Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.
Afsluitende onderdeel van het eindexamen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, dat in opdracht van de overheid centraal wordt ontwikkeld en vastgesteld.
Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit.
De reden waarvoor persoonsgegevens moeten worden verwerkt, en die de rechtmatigheid van de verwerking bepaalt.
Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat.
Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit.
Vooraf omschreven door een onderwijsdeelnemer uit te voeren onderwijsactiviteit.
Het aanleren van kennis, vaardigheden en attitudes om vooraf vastgelegde doelen na te streven.
Gestructureerde activiteit die invulling geeft aan de onderwijstijd van een onderwijsprogramma.
Schriftelijke evaluatie en vastlegging van de onderwijsprestaties, het gedrag en de voortgang van een onderwijsdeelnemer in het primair en voortgezet onderwijs gedurende een bepaalde periode binnen het onderwijs.
Een specifieke, afgebakende context waarin een of meerdere toepassingen fungeren om ketenprocessen die binnen die context vallen uit te voeren, te verbeteren of te ondersteunen.
Een afspraak voor het gaan volgen, volgen en hebben gevolgd van onderwijs.
Een zelfstandige eenheid van informatie die betekenis heeft en daardoor bruikbaar c.q. van belang is binnen een bepaalde context.
Een product dat is samengesteld uit onderwijsmateriaal en dat onder bepaalde condities verkregen en gebruikt kan worden.
Een product dat is samengesteld uit onderwijsmateriaal en dat onder bepaalde condities verkregen en gebruikt kan worden.
Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit.
Plan betreffende het te voeren beleid van een onderwijsorganisatie met de looptijd van een jaar.
Een natuurlijk persoon of een organisatie die een bepaalde rol heeft binnen een keten(samenwerking).
Een organisatie die onderwijs aanbiedt en verzorgt en regelt dat aan de gestelde randvoorwaarden wordt voldaan.
Detailplanning van het onderwijsaanbod van een onderwijsaanbieder.
Vaardigheidsgroei die een onderwijsdeelnemer doormaakt op verschillende onderwijskundig relevante ontwikkelingsgebieden.
Geheel van autorisaties voor de uitvoering van een bepaalde functie.
Geheel van autorisaties voor de uitvoering van een bepaalde functie.
Een natuurlijk persoon of een organisatie die een bepaalde rol heeft binnen een keten(samenwerking).
Een natuurlijke persoon of organisatie die gegevens verstrekt.
De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers).
Een organisatie die onderwijs aanbiedt en verzorgt en regelt dat aan de gestelde randvoorwaarden wordt voldaan.
Gewenst resultaat van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven.
Doel dat beschrijft wat leerlingen tijdens hun onderwijsloopbaan zouden moeten bereiken.
Persoon die primair of voortgezet onderwijs volgt.
Een partij die conform hetgeen daarover in het Afsprakenstelsel is vastgelegd één of meer rollen vervult binnen het Netwerk voor Elektronische Toegangsdiensten.
Een bewerking of een geheel van bewerkingen met betrekking tot persoonsgegevens of een geheel van persoonsgegevens, al dan niet uitgevoerd via geautomatiseerde procedés, zoals het verzamelen, vastleggen, ordenen, structureren, opslaan, bijwerken of wijzigen, opvragen, raadplegen, gebruiken, verstrekken door middel van doorzending, verspreiden of op andere wijze ter beschikking stellen, aligneren of combineren, afschermen, wissen of vernietigen van gegevens.
De inschrijving van een leerling bij een school.
Doel dat beschrijft wat leerlingen tijdens hun onderwijsloopbaan zouden moeten bereiken.
Een partij die conform hetgeen daarover in het Afsprakenstelsel is vastgelegd één of meer rollen vervult binnen het Netwerk voor Elektronische Toegangsdiensten.
Een punt op een geografische kaart waar onderwijs wordt aangeboden.
Het gebruik door een onderwijsaanbieder van een onderwijslocatie die door een onderwijsbestuur beschikbaar is gesteld/wordt aangeboden voor het verzorgen van onderwijs.
Een individueel menselijk wezen en subject van rechten en drager van plichten.
Afsluitende onderdeel van het eindexamen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, dat in opdracht van de overheid centraal wordt ontwikkeld en vastgesteld.
Afsluitend examen van het voortgezet onderwijs, dat is opgebouwd uit het schoolexamen en het centraal examen.
De mate waarin gegevens worden opgeslagen volgens duurzame normen en afhankelijk van de organisatiekeuze beschikbaar gesteld aan verschillende afnemers.
De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem.