Ketendomeinen

Uit ROSA Wiki
Versie door Rdb (overleg | bijdragen) op 18 nov 2022 om 16:28
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Deze pagina is vastgesteld door Architectuurraad, op 10 november 2022.

Het ROSA metamodel kent het object ketendomein. Binnen de ketendomeinen zijn inhoudelijk samenhangende ketenprocessen gegroepeerd. Een ketenproces is verder uitgewerkt in ketenprocesstappen.

Toelichting[bewerken]

De indeling is bedoeld om gebruikers inzicht te geven welke ketenprocessen bij elkaar horen zodat ze snel in relatie tot elkaar gevonden kunnen worden. De indeling en de aanduiding voor de ketendomeinen is specifiek voor de ROSA bedacht. Het is voor een deel gebaseerd op het hoofdprocesmodel van de MORA maar dan veel meer op hoofdlijnen en gericht op ketensamenwerkingen en gegevensuitwisselingen die een relatie hebben met de bedrijfsprocessen binnen een onderwijsinstelling. De indeling wordt, hoewel daar niet specifiek voor bedoeld, ook gebruikt voor het groeperen van ketenvoorzieningen. In het getoonde model zijn de vier ketendomeinen te vinden met een toelichting. Een overzicht welke ketenprocessen daaronder vallen is te vinden onder ketenprocessen.

NaamBeschrijving
Deelname aan het onderwijsAlle ketenprocessen die zorg dragen voor de initiatie en de verdere af- en behandeling van de deelname van de onderwijsdeelnemer in het onderwijs.
Inhoud van het onderwijsAlle ketenprocessen ten behoeve van het produceren cq verwerven van de onderwijsinhoud (leermiddelen) in te zetten bij de uitvoering van het onderwijs.
Organisatie van het onderwijsAlle ketenprocessen die ondersteunend zijn aan het organiseren van het onderwijs.
Uitvoering van het onderwijsAlle ketenprocessen die zorg dragen voor de uitvoering van het onderwijs.

Waarom Ketendomeinen?[bewerken]

De indeling in ketendomeinen is een voor de ROSA bedachte indeling. Het vervangt het ketenfunctiemodel van de voorgaande versie van de ROSA. Nu zou in de ROSA helemaal afgezien kunnen worden van een overkoepelende indeling waarin alle ketenprocessen die zijn opgenomen een plekje krijgen. Een (alfabetische) opsomming van de ketenprocessen zou kunnen volstaan. Via de beschrijving, de attributen en de relaties kan dan duidelijk worden op welk stukje resp. welke stukjes van het onderwijs het ketenproces betrekking heeft.

Vanuit gebruikers is de ingang op ketenprocessen echter lang niet altijd het ketenproces zelf. En als dat wel het geval zou zijn dan zou bij de gebruiker ook nog de juiste aanduiding bekend moeten zijn om gericht te kunnen zoeken. Vaak is een gebruiker geïnteresseerd in wat er speelt in een bepaald onderdeel van de onderwijsketen en is dan geholpen bij een ingang op hoofdlijnen en zo op specifiekere onderwerpen uit te kunnen komen (de processen, de afspraken/standaarden en de architectuurprincipes die gelden etc.). Denk bijvoorbeeld aan een vraag als “welke ketenprocessen worden onderscheiden in de ROSA voor het samenstellen van lesmateriaal?”. Door een indeling aan te bieden die in een oogopslag overzicht biedt aan de ketenprocessen die hiermee (kunnen) samenhangen, wordt de gebruiker gerichter geholpen bij de navigatie.

Uiteraard is niet elke vraag vooraf te voorspellen. De indeling die nu gekozen is bestaat uit vier ketendomeinen die voor een deel zijn gebaseerd op het hoofdprocesmodel van de MORA, zij het met minder detailniveau en met het negeren van processen die geen directe link hebben met ketenprocessen (bijv. strategie, beleid en sturing) of die een link hebben met de generieke processen die in de ROSA in de IV-domeinen zijn ondergebracht (bijv. Uitwisselen gegevens met derden).

Ketendomeinen en (bedrijfs-)functiemodellen[bewerken]

Een (bedrijfs-)functiemodel zoals die in de FORA en de HORA worden gehanteerd als basis voor de inrichting van een instelling heeft een bepaald doel. Het zorgt ervoor dat een onderwijsbestuur/onderwijsinstelling een overzicht kan maken van wat er geregeld moet worden om de "business" te laten draaien en kan ook gebruikt worden bij het bieden van inzicht wat er reeds per functie is geregeld.

Het werken met het ketenfunctiemodel in de context van de ROSA was bedoeld om de connectie te kunnen leggen tussen de bedrijfsfunctiemodellen van de sectorale referentiearchitecturen (SRA) en dat wat in de ROSA op het niveau van ketens is beschreven. In de praktijk is dat gekunsteld gebleken. Niet alle bedrijfsfuncties kennen een uitwerking op ketenniveau en zaken die op ketenniveau spelen zijn niet altijd 1-op-1 te mappen op de functies in de bedrijfsfunctiemodellen.

In de ROSA gaat het over processen en voorzieningen op ketenniveau, dat wil zeggen dat er een vorm van ketensamenwerking is (vaak in de vorm van gegevensuitwisseling cg -deling) waaraan randvoorwaarden, principes en afspraken gekoppeld zijn. Uiteraard hebben die wel een relatie met de bedrijfsvoering van onderwijsinstellingen. Die relatie zit echter veelal op het niveau van bedrijfsprocessen. Bijvoorbeeld het samenstellen van de lijst van toetsdeelnemers die aan een toets mee moeten gaan doen, een proces dat bij een onderwijsaanbieder plaatsvindt, kan een relatie hebben met het ketenproces Toetsen waarin een ketenprocesstap onderkend is waarin die deelnemersgegevens worden uitgewisseld tussen de onderwijsvolgeradministratie van een onderwijsaanbieder en de educatieve applicatie waarmee de toets wordt georganiseerd.

Samenstelling en beheer[bewerken]

De vier ketendomeinen zijn aangeduid met een zelfstandig naamwoord en de toevoeging "van het onderwijs” of “aan het onderwijs". Hiermee wordt zoveel mogelijk de schijn vermeden dat de aanduidingen breed in het onderwijs ingeburgerde begrippen zouden zijn. Verder helpt deze schrijfwijze ook om mogelijke misinterpretaties met bestaande begrippen/aanduidingen zo klein mogelijk te houden. Bijvoorbeeld onderwijsorganisatie kan op het eerste gezicht tot een heel andere interpretatie leiden dan wat in de context van ketendomeinen wordt bedoeld met organisatie van het onderwijs.

Zie voor spelregels rondom de opname en beheer van ketendomeinen: Spelregels Ketendomein.