Kernmodel Onderwijsinformatie
Inleiding[bewerken]
Efficiënte samenwerking draait om 'interoperabiliteit': het vermogen van organisaties in de onderwijsketen om met elkaar te communiceren en te interacteren. We onderscheiden daarbij technische interoperabiliteit ("Hoe knopen we systemen aan elkaar?") en semantische interoperabiliteit ("Hoe zorgen we ervoor dat partijen elkaar inhoudelijk begrijpen?"). Het Kernmodel Onderwijsinformatie (KOI) is gericht op semantische interoperabiliteit en beschrijft de generieke concepten die voorkomen in de onderwijswereld.
Het onderwijs kenmerkt zich door een opdeling van het onderwijsveld in verschillende autonome werkingsgebieden. Elk van deze gebieden gebruikt een eigen jargon. Ook veel processen kennen een eigen terminologie, soms werkingsgebiedgebonden (denk aan digitaal aanmelden in het MBO), soms tussen werkingsgebieden (denk aan de uitwisseling van het onderwijskundig rapport van PO naar VO) en soms over werkingsgebieden heen (denk aan digitaal examineren). De oplossing die het KOI biedt is dan ook bewust niet vormgegeven als een afgedwongen standaardtaal die werkingsgebied- en proceseigen terminologie moet vervangen. In plaats daarvan biedt het KOI een gemeenschappelijk beeld dat herkenbaar is voor alle partijen, een 'ankerplaat' die als een soort Esperanto kan dienen wanneer vanuit verschillende werkingsgebieden of verschillende processen wordt samengewerkt.
Het Kernmodel Onderwijsinformatie[bewerken]
Het doel van het KOI is inzicht te geven in de belangrijkste concepten in het onderwijsdomein en hun samenhang. Een model als het KOI is overigens per definitie niet 'af' - de werkelijkheid is continu aan verandering onderhevig, en nieuwe inzichten (zoals bijvoorbeeld naar aanleiding van de invoering van RIO) kunnen in het KOI opgenomen worden. Ook een verdere verbreding van de scope van het KOI kan tot aanvullingen leiden.
Versie 1.0 van het KOI (mei 2014) was opgesteld op basis van streefbeelden en gegevenssets uit de verschillende SION-projecten, de (lopende) uitwerking van gegevensbronnen (zie Zeggenschap gegevensbronnen), tussenresultaten uit de werkgroep onderwijsidentiteit (IAA) en het registermodel van DUO.
In de huidige versie 1.1 van het KOI (april 2015, zie onderstaande figuur) zijn drie onderwerpen verder uitgediept:
- Curriculum
- Onderwijsaanbod
- Toetsen & examineren.
Doelstelling is dat het KOI de belangrijkste concepten bevat die het onderwijs kenmerken, bezien vanuit zowel de onderwijsinhoudelijke als de administratieve ketenprocessen. Het model is zoals gezegd niet statisch of 'af', maar de objecten zijn wel zo gekozen dat het model niet te gedetailleerd is, zich met name richt op hoofdlijnen en daarmee betrekkelijk stabiel is.
In het model is een aantal groepen begrippen te vinden. Grofweg vinden we bovenin begrippen die te maken hebben met het leerproces; in het midden begrippen die te maken hebben met de onderwijsinstelling en het onderwijsaanbod; en onderin begrippen die te maken hebben met onderwijsvolger, deelname en resultaat. Elk van de begrippen wordt in de definitielijst gedefinieerd, toegelicht en voorzien van een (niet-uitputtende) lijst van voorbeelden. De relaties in het model geven een indruk van de samenhang tussen de verschillende begrippen, maar zijn niet definitief. Verschillende partijen kunnen andere belangrijke relaties zien tussen de kernbegrippen. Wanneer een relatie in bovenstaande figuur ontbreekt, wil dat dus niet zeggen dat deze relatie niet zou bestaan.
Achter de hoofdlijnen van het KOI gaat nog een wereld van detail schuil. Deze wereld is het onderwerp van diverse gegevenssets, informatiemodellen en berichtspecificaties. Het KOI beoogt niet deze detailwereld, waarin sectorale en processpecifieke terminologie een belangrijke rol speelt, te standaardiseren. Het is wel belangrijk dat de samenhang tussen verschillende semantische bronnen (specificaties, modellen, gegevenswoordenboeken) vanuit semantiek ondersteund wordt en gerelateerd kan worden aan het KOI.
Definities uit KOI[bewerken]
| Definitie | Toelichting | |
|---|---|---|
| leerresultaat | Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit. | |
| onderwijsaanbod | Datgene wat een onderwijsorganisatie organiseert aan onderwijsactiviteiten zowel inhoudelijk als qua aanpak. | Het is het totale pakket van te volgen soorten onderwijs, waarvoor een onderwijsdeelnemer zich kan aanmelden. |
| onderwijsactiviteit | Het aanleren van kennis, vaardigheden en attitudes om vooraf vastgelegde doelen na te streven. | Het aanleren omvat zowel het eigen maken door een onderwijsdeelnemer als het lesgeven door een leerkracht. |
| onderwijsdeelname | Een afspraak voor het gaan volgen, volgen en hebben gevolgd van onderwijs. | De afspraak kan betrekking hebben op een volledige opleiding maar ook op het volgen van een onderwijsdeelnemer aan een specifieke onderwijsactiviteit (minor, keuzevak ec.) |
| onderwijsdeelnemer | Een natuurlijk persoon die deelneemt aan een onderwijsactiviteit om zich kennis, vaardigheden en attitudes eigen te maken. | |
| onderwijseenheid | Een samenhangend geheel van kennis, inzicht en vaardigheden met een bepaald leerdoel. | |
| onderwijslocatie | Een plek waar onderwijs wordt aangeboden en gevolgd. | Dit kan een adres zijn, maar ook een gebouw, sportveld, schip of een andere plaats. |
| onderwijsmateriaal | Benodigdheden bestemd voor gebruik binnen het onderwijs. | Onderwijsmateriaal omvat educatieve content en andere hulpmiddelen ter ondersteuning van onderwijsactiviteiten, waaronder schoolboeken en werkbladen, software, allerlei teksten, audiovisuele hulpmiddelen (bijvoorbeeld cd-speler, multimedia-pc, beamer, film) en technische hulpmiddelen (bijvoorbeeld grondstoffen, gereedschap, knutselmateriaal). Ook toetsen worden tot onderwijsmateriaal gerekend. |
| onderwijsmedewerker | Een natuurlijk persoon die op grond van een overeenkomst werkzaam is voor een onderwijsorganisatie. | Hiertoe behoren onder anderen alle personen met een arbeidsovereenkomst of een detacheringsovereenkomst, evenals uitzendkrachten, stagiaires en vrijwilligers. |
| onderwijsondersteuning | Alle activiteiten die nodig zijn om de deelname aan het onderwijs mogelijk te maken. | Dit omvat activiteiten op het gebied van algehele leiding, organisatie en/of administratie die het onderwijs ondersteunen / ontlasten, zodat meer tijd overblijft voor de kernactiviteiten en om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen, en worden uitgevoerd door o.a. medewerkers van betrokken onderwijsorganisatie en zorgmedewerkers / -coördinatoren. |
| onderwijsontwikkeling | Het samenstellen van onderwijsprogramma's, curricula en/of leerlijnen en het variëren en arrangeren in het beschikbare onderwijsaanbod en/of het ontwikkelen van onderwijsmateriaal gebruikmakend van beschikbare onderwijsmaterialen. | |
| onderwijsorganisatie | Een organisatie die onderwijs aanbiedt en verzorgt en regelt dat aan de gestelde randvoorwaarden wordt voldaan. | Hieronder vallen o.a. onderwijsbesturen en onderwijsaanbieders, maar bijvoorbeeld niet aan onderwijs gerelateerde organisaties, zoals educatieve uitgevers, DUO, Kennisnet. |