Kernmodel Onderwijsinformatie

Deze pagina is vastgesteld door Architectuurraad, op 20 april 2023.

Inleiding

Het Kernmodel Onderwijsinformatie (KOI) is het overkoepelende conceptueel informatiemodel van het Nederlandse onderwijs.

Het doel van het KOI is een conceptueel startpunt te bieden om inzicht te krijgen in de betekenis, structuur en samenhang van de belangrijkste concepten, de zogeheten kernconcepten, in het onderwijsdomein. Deze kernconcepten (KOI-objecten) zijn generieke concepten die een breed afgestemde en breed gedragen betekenis hebben en een informatieonderwerp representeren waarover partijen in de onderwijsketen met elkaar praten, informatie opslaan en uitwisselen.

Een KOI-object representeert een groep concepten die betrekkingen heeft op het corresponderende informatieonderwerp. Het KOI kan op conceptueel niveau worden gebruikt als verbindende ‘kapstok’ om onderliggende concepten uit verschillende informatiegebieden van het onderwijs te categoriseren en met elkaar te verbinden. KOI-objecten helpen bij het organiseren en categoriseren van informatie en kennis door vergelijkbare dingen samen te brengen en hen onder een gemeenschappelijke noemer te plaatsen.

Het KOI-model en de daarin voorkomende KOI-objecten en hun relaties helpen om complexe concepten, en de variëteiten daartussen, in te delen en te bespreken. Het stelt hierdoor mensen in staat om efficiënter te communiceren over grote groepen of verzamelingen van dingen.

Het KOI biedt een gemeenschappelijk beeld dat herkenbaar is voor alle partijen, een 'ankerplaat' die als een soort Esperanto kan dienen wanneer vanuit verschillende werkingsgebieden of verschillende processen wordt samengewerkt.

Versies

Versie 1.0 van het KOI (mei 2014) is destijds opgesteld op basis van streefbeelden en gegevenssets uit de verschillende SION-projecten, de uitwerking van gegevensbronnen, tussenresultaten uit de toenmalige werkgroep onderwijsidentiteit (IAA) en het registermodel van DUO.

In versie 1.1 van het KOI (april 2015) zijn ten opzichte van de eerste versie drie onderwerpen verder uitgediept.

Versie 2.0 van het KOI (februari 2023) is in het kader van de Revisie ROSA grondig herzien ten opzichte van versie 1.1 voor wat betreft concepten en hun samenhang en indeling.

Versie 2.0 van het KOI ziet er als volgt uit:

De concepten / KOI-begrippen zijn ondergebracht in de ketendomeinen zoals die ook elders in de ROSA worden gebruikt om bijvoorbeeld ketenprocessen in te delen.

De relaties in het model geven een indruk van de samenhang tussen de verschillende concepten, maar zijn niet uitputtend bedoeld. Verschillende partijen kunnen andere belangrijke relaties zien tussen de concepten. Wanneer een relatie in bovenstaande figuur ontbreekt, wil dat dus niet zeggen dat deze relatie niet zou bestaan. Achter de concepten van het KOI gaat nog een wereld van detail schuil. Deze wereld is het onderwerp van meer specifieke conceptuele modellen, (logische) gegevensmodellen en gegevenssets, en berichtspecificaties. (Zie Overzicht Onderwijssemantiek). Het KOI beoogt niet deze detailwereld, waarin sectorale en proces-specifieke terminologie een belangrijke rol speelt, te standaardiseren. Het is wel belangrijk dat de samenhang tussen verschillende semantische bronnen (specificaties, modellen, gegevenswoordenboeken) vanuit semantiek ondersteund wordt en gerelateerd kan worden aan het KOI.

Definities

De concepten van het Kernmodel Onderwijsinformatie zijn ook gedefinieerd in het ROSA Begrippenkader, en worden gebruikt om de overige begrippen in het ROSA Begrippenkader te categoriseren (ROSA ontwerpkader: Classificeer alle gegevens- en domeinobjecten met het Kernmodel Onderwijsinformatie).

---

KOI-begrip	Beschrijving	Toelichting	Voorbeelden
leerresultaat	Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit.		voortgangsresultaat, toetsresultaat
onderwijsaanbod	Datgene wat een onderwijsorganisatie organiseert aan onderwijsactiviteiten zowel inhoudelijk als qua aanpak.	Het is het totale pakket van te volgen soorten onderwijs, waarvoor een onderwijsdeelnemer zich kan aanmelden.
onderwijsactiviteit	Het aanleren van kennis, vaardigheden en attitudes om vooraf vastgelegde doelen na te streven.	Het aanleren omvat zowel het eigen maken door een onderwijsdeelnemer als het lesgeven door een leerkracht.	instructie,toetsafname,oefening
onderwijsdeelname	Een afspraak voor het gaan volgen, volgen en hebben gevolgd van onderwijs.	De afspraak kan betrekking hebben op een volledige opleiding maar ook op het volgen van een onderwijsdeelnemer aan een specifieke onderwijsactiviteit (minor, keuzevak ec.)
onderwijsdeelnemer	Een natuurlijk persoon die deelneemt aan een onderwijsactiviteit om zich kennis, vaardigheden en attitudes eigen te maken.		leerling, student
onderwijseenheid	Een samenhangend geheel van kennis, inzicht en vaardigheden met een bepaald leerdoel.
onderwijslocatie	Een plek waar onderwijs wordt aangeboden en gevolgd.	Dit kan een adres zijn, maar ook een gebouw, sportveld, schip of een andere plaats.	adres,gebouw,sportveld,schip
onderwijsmateriaal	Benodigdheden bestemd voor gebruik binnen het onderwijs.	Onderwijsmateriaal omvat educatieve content en andere hulpmiddelen ter ondersteuning van onderwijsactiviteiten, waaronder schoolboeken en werkbladen, software, allerlei teksten, audiovisuele hulpmiddelen (bijvoorbeeld cd-speler, multimedia-pc, beamer, film) en technische hulpmiddelen (bijvoorbeeld grondstoffen, gereedschap, knutselmateriaal). Ook toetsen worden tot onderwijsmateriaal gerekend.	schoolboek,software,cd-speler,multimedia-pc, beamer,grondstoffen,gereedschap,knutselmateriaal,toets
onderwijsmedewerker	Een natuurlijk persoon die op grond van een overeenkomst werkzaam is voor een onderwijsorganisatie.	Hiertoe behoren onder anderen alle personen met een arbeidsovereenkomst of een detacheringsovereenkomst, evenals uitzendkrachten, stagiaires en vrijwilligers.	eigen werknemer,uitzendkracht,stagiair,vrijwilliger
onderwijsondersteuning	Alle activiteiten die nodig zijn om de deelname aan het onderwijs mogelijk te maken.	Dit omvat activiteiten op het gebied van algehele leiding, organisatie en/of administratie die het onderwijs ondersteunen / ontlasten, zodat meer tijd overblijft voor de kernactiviteiten en om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen, en worden uitgevoerd door o.a. medewerkers van betrokken onderwijsorganisatie en zorgmedewerkers / -coördinatoren.
onderwijsontwikkeling	Het samenstellen van onderwijsprogramma's, curricula en/of leerlijnen en het variëren en arrangeren in het beschikbare onderwijsaanbod en/of het ontwikkelen van onderwijsmateriaal gebruikmakend van beschikbare onderwijsmaterialen.
onderwijsorganisatie	Een organisatie die onderwijs aanbiedt en verzorgt en regelt dat aan de gestelde randvoorwaarden wordt voldaan.	Hieronder vallen o.a. onderwijsbesturen en onderwijsaanbieders, maar bijvoorbeeld niet aan onderwijs gerelateerde organisaties, zoals educatieve uitgevers, DUO, Kennisnet.	onderwijsbestuur, onderwijsaanbieder, onderwijsteam

Criteria voor keuze KOI-objecten

Bij het kiezen van KOI-objecten zijn er verschillende criteria waarmee rekening moet worden gehouden om ervoor te zorgen dat de geselecteerde termen effectief, bruikbaar en zinvol zijn.

Een (informatie)object kan worden beschouwd als een KOI-object als het aan de volgende kenmerken voldoet:

• Inclusiviteit: Een KOI-object moet een diverse groep van objecten, concepten of kenmerken omvatten die enige vorm van relevante overeenkomst delen. Met andere woorden, het moet een breed scala aan entiteiten kunnen bevatten die op de een of andere manier aan elkaar gerelateerd zijn.
• Relevantie: Een KOI-object moet relevant zijn voor het onderwijsdomein en de daarin onderscheiden ketendomeinen waarin het worden gebruikt. Het moet een significante relatie hebben met de elementen die het omvat en de context waarin ze worden toegepast.
• Abstractie: Een KOI-object kan worden aangeduid met een abstracte term die fungeert als een overkoepelend label om de groep van gerelateerde entiteiten samen te vatten. Het dient als een hoger niveau van categorisatie.
• Duidelijkheid: Een KOI-object moet duidelijk en begrijpelijk zijn voor de doelgroep. Het moet gemakkelijk te begrijpen zijn zoveel mogelijk zonder ambiguïteit, zodat het te gebruiken is om effectief te kunnen communiceren over de verzameling van elementen die het vertegenwoordigt.
• Gedeelde eigenschappen: De entiteiten of concepten die onder een KOI-object vallen, moeten bepaalde gedeelde eigenschappen, kenmerken of kenmerken hebben die hen rechtvaardigen om onder dezelfde noemer te vallen.
• Onderscheidend: Een KOI-object mag geen overlap hebben met andere KOI-objecten, maar kan wel een relatie hebben met andere KOI-objecten.
• Bruikbaarheid: Een KOI-object moet praktisch bruikbaar zijn en kunnen bijdragen aan het beter organiseren van informatie of het vergemakkelijken van communicatie. Het moet helpen bij het categoriseren, met elkaar in verband brengen en begrijpen van een grotere groep van verwante elementen.

Gewenst resultaat van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven.

Doel dat beschrijft wat leerlingen tijdens hun onderwijsloopbaan zouden moeten bereiken.

Afstemming in aanbod en/of beheersing: a. tussen kennis, vaardigheden en/of houdingen; b. binnen leergebieden of vakken; c. tussen leergebieden of vakken; d. in leerlijnen of doorlopende leerlijnen.

Het werk- en denkniveau dat verwacht wordt bij deelname aan een opleiding in het non-formele onderwijs.

Het door het Ministerie van OCW erkende opleidingsniveau ten behoeve van opleidingen en vakken van alle onderwijssectoren.

Aanduiding van een kwalificerende eigenschap van een onderwijseenheid.

Het formele proces waarmee onderwijsdeelnemers worden toegewezen aan een specifiek organisatieonderdeel binnen een onderwijsorganisatie (onderwijsaanbieder, groep, klas) of een onderwijsprogramma.

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening) wordt of kan worden toegepast.

Geheel van autorisaties voor de uitvoering van een bepaalde functie.

Een maatregel op een bepaald ontwerpgebied, die aangeeft hoe informatiesystemen en informatieuitwisseling op dit gebied ingericht zouden moeten worden om aan de doelen en principes van ROSA te voldoen.

Oordeel van een onderwijsprofessional over het onderwijskundig functioneren van een onderwijsdeelnemer.

Een natuurlijk persoon die deelneemt aan een onderwijsactiviteit om zich kennis, vaardigheden en attitudes eigen te maken.

Het aanleren van kennis, vaardigheden en attitudes om vooraf vastgelegde doelen na te streven.

Gestructureerde activiteit die invulling geeft aan de onderwijstijd van een onderwijsprogramma.

Een organisatie die onderwijs aanbiedt en verzorgt en regelt dat aan de gestelde randvoorwaarden wordt voldaan.

Het aanleren van kennis, vaardigheden en attitudes om vooraf vastgelegde doelen na te streven.

Gestructureerde activiteit die invulling geeft aan de onderwijstijd van een onderwijsprogramma.

Een samenhangend geheel van gegevensverzamelingen en de daarbij behorende personen, procedures, processen en programmatuur alsmede de voor het informatiesysteem getroffen voorzieningen voor opslag, verwerking en communicatie.

Gewenst resultaat van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven.

Professionele onderwijsbegeleider die verantwoordelijk is voor het instrueren en begeleiden van onderwijsdeelnemers binnen een formeel onderwijskader.

Het afnemen van een toets en waar nodig uitvoeren van supervisie over de afname.

Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.

Een opleidingseenheid die door een onderwijsaanbieder aangeboden wordt in een bepaalde vorm, al dan niet op een bepaalde onderwijslocatie.

Een samenhangend geheel van onderwijs, gericht op de verwezenlijking van welomschreven doelstellingen op het gebied van kennis, inzicht en vaardigheden.

Een individueel menselijk wezen en subject van rechten en drager van plichten.

Persoon die primair of voortgezet onderwijs volgt.

Doel dat te realiseren leeropbrengsten beschrijft: minimale streefwaarden met betrekking tot kennis, vaardigheden en houdingen.

Doel dat beschrijft wat leerlingen tijdens hun onderwijsloopbaan zouden moeten bereiken.

Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.

Materiaal dat naar vorm en inhoud is gericht op informatieoverdracht in onderwijsleersituaties.

Benodigdheden bestemd voor gebruik binnen het onderwijs.

Een instrument voor het meten van iemands kennis en vaardigheden (praktische vaardigheden en houdingen) die door middel van leren en/of onderwijs op een of ander vakgebied zijn verworven.

Een publiekrechtelijke (zoals overheidsorganen) of privaatrechtelijke rechtspersoon.

Samenhangend geheel van onderwijsactiviteiten dat een onderwijsaanbieder organiseert, waar beschikbaar gekoppeld aan onderwijsdoelen.

Samenhangend geheel van plannen en praktijken ten aanzien van visie, doelen, inhouden, toetsing, leeractiviteiten, leeromgeving, groeperingsvorm, leertijd, rol van de leraar, en leermiddelen.

a) Met betrekking tot de onderwijsinhoud: beredeneerde opeenvolging van doelen en inhouden in tijd en moeilijkheidsgraad. b) Met betrekking tot de leerling: route die een leerling volgt door de onderwijsinhoud van een sector, schoolsoort of leerweg.

Datgene wat een onderwijsorganisatie organiseert aan onderwijsactiviteiten zowel inhoudelijk als qua aanpak.

Materiaal dat naar vorm en inhoud is gericht op informatieoverdracht in onderwijsleersituaties.

Benodigdheden bestemd voor gebruik binnen het onderwijs.

Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.

Een publiekrechtelijke (zoals overheidsorganen) of privaatrechtelijke rechtspersoon.

De rechtspersoon die formeel verantwoordelijk is voor het onderwijs dat door een onderwijsverzorgende organisatie wordt aangeboden.

Een organisatie die door een onderwijsbestuur is ingesteld voor het verzorgen van onderwijs.

Een herkenbaar en onderscheidbaar iets dat relevant is voor identity and access management en waarbij een digitale identiteit kan behoren.

Een groepering van ketenprocessen die thematisch/inhoudelijk samenhangen.

Een verzameling kenmerken waarmee een groep zich onderscheidt van andere groepen in de context van het thema identity and access management.