Ketenprocessen, ketensamenwerkingen, ondersteunende functies en patronen kunnen allemaal worden gespecificeerd volgens hetzelfde 'scenario'-metamodel, waarin het beoogde gedrag in relatie wordt gebracht tot de daarvoor benodigde '''gegevenssoorten''', '''referentiecomponenten''', '''rollen''' en '''zeggenschappen''' - in relatie tot de bijbehorende '''werkingsgebieden''' en '''KOI-begrippen'''.
Ketenprocessen, ketensamenwerkingen, ondersteunende functies en patronen kunnen allemaal worden gespecificeerd volgens hetzelfde 'scenario'-metamodel, waarin het beoogde gedrag in relatie wordt gebracht tot de daarvoor benodigde '''informatieobjecten''', '''referentiecomponenten''', '''rollen''' en '''zeggenschappen''' - in relatie tot de bijbehorende '''werkingsgebieden''' en '''KOI-begrippen'''.
* De scope van een '''toepassingsscenario''' (cf. AMIGO) is een referentiemodel van ketenprocesstappen binnen een ketenproces met bijbehorende referentiecomponenten, gegevenssoorten, rollen en zeggenschappen, etc.;
* De scope van een '''toepassingsscenario''' (cf. AMIGO) is een referentiemodel van ketenprocesstappen binnen een ketenproces met bijbehorende referentiecomponenten, informatieobjecten, rollen en zeggenschappen, etc.;
* De scope van een '''uitwisselingsscenario''' (cf. AMIGO) is de ketenprocesstappen binnen een ketensamenwerking met bijbehorende - op de ketensamenwerking toegespitste - referentiecomponenten, gegevenssoorten, rollen, zeggenschappen, etc, aangevuld met voorzieningen en afspraken uit de gemeenschappelijke informatievoorziening.
* De scope van een '''uitwisselingsscenario''' (cf. AMIGO) is de ketenprocesstappen binnen een ketensamenwerking met bijbehorende - op de ketensamenwerking toegespitste - referentiecomponenten, informatieobjecten, rollen, zeggenschappen, etc, aangevuld met voorzieningen en afspraken uit de gemeenschappelijke informatievoorziening.
* De scope van een '''ondersteuningsscenario''' is een referentiemodel van ondersteunende processen binnen een ondersteunende functie met bijbehorende referentiecomponenten, gegevenssoorten, rollen en zeggenschappen, etc.;
* De scope van een '''ondersteuningsscenario''' is een referentiemodel van ondersteunende processen binnen een ondersteunende functie met bijbehorende referentiecomponenten, informatieobjecten, rollen en zeggenschappen, etc.;
* De scope van een '''patroonuitwerking''' is een configuratie van referentiecomponenten, voorzieningen, rollen, zeggenschappen, etc. t.b.v. de invulling van een of meer ondersteunende processen.
* De scope van een '''patroonuitwerking''' is een configuratie van referentiecomponenten, voorzieningen, rollen, zeggenschappen, etc. t.b.v. de invulling van een of meer ondersteunende processen.
Huidige versie van 18 okt 2023 om 12:00
Deze pagina is vastgesteld door Architectuurraad, op 2 februari 2023.
Het ROSA-metamodel beschrijft de onderlinge samenhang tussen architectuurelementen in het architectuurmodel. Het metamodel is gebaseerd op de ArchiMate-standaard. Zie voor regels en afspraken rondom het beheer van metamodelelementen Spelregels beheer. Het ROSA Metamodel sluit aan op het NORA vijflaagsmodel
Ontwikkelingen zoals onderwijskundige veranderingen, innovaties, en beleidswijzigingen vormen externe drivers voor de ROSA. In de ROSA worden doelen geformuleerd die in lijn zijn met dit beleid en die doorvertaald worden naar architectuurprincipes, waarmee consistentie en samenhang in de keten wordt nagestreefd. Doelen in ROSA zijn geformuleerd als kwaliteitseigenschappen en waarden die vanuit de ROSA worden geadresseerd. Daarmee sluiten we aan bij de indeling die NORA kiest voor bindende architectuurafspraken in kwaliteitsdoelen (in NORA geclusterd onder Kernwaarden van Dienstverlening), architectuurprincipes, en implicaties (in ROSA verder uitgewerkt in ontwerpprincipes en ontwerpkaders binnen de verschillende ontwerpgebieden). Het verschil in perspectief - NORA is gericht op dienstverlening door overheidsorganisaties, ROSA op ketensamenwerkingen in het onderwijsdomein - komt tot uitdrukking in de formulering van doelen. In NORA zijn doelen geformuleerd als bijvoeglijk naamwoorden ('Transparant') die van toepassing zijn op overheidsdienstverlening ('de dienstverlening is transparant'), in ROSA zijn de doelen geformuleerd als zelfstandig naamwoorden ('Transparantie') waaraan ketensamenwerkingen – in meer of mindere mate – bijdragen.
Wanneer binnen een project ontwerpbeslissingen worden gemaakt, vindt steeds een belangenafweging plaats op basis van concerns[1] van belanghebbenden. Daarbij geldt dat geen enkel concern ‘absoluut’ is – in de afweging tussen verschillende belangen vinden trade-offs plaats. Met het maken van ontwerpbeslissingen worden ontwerpproblemen (‘design issues’) opgelost.
De ontwerpgebieden representeren generieke ontwerppatronen die in enige vorm op (nagenoeg) alle projecten van toepassing zijn om ontwerpproblemen aan te pakken. De ontwerpkaders bieden concrete kaders en richtlijnen voor (keten)projecten om op dat gebied aan de doelen en principes van ROSA te voldoen.
ROSA deelt de onderwijsketen in in, inhoudelijk samenhangende, ketendomeinen, waarbinnen ketenprocessen zijn uitgewerkt in ketenprocesstappen. Elke ketenprocesstap is onderdeel van een overkoepelend ketenproces. Sommige ketenprocessen komen in zijn geheel als ketenprocesstap voor in een ander ketenproces. Voorbeelden van ketenprocessen zijn Toetsen en examineren.
Een ketensamenwerking realiseert één of meer ketenprocesstappen. Dat kan een gedeeltelijke realisatie zijn, en andersom kunnen er meerdere (bijvoorbeeld sectorspecifieke) realisaties zijn van dezelfde ketenprocesstap(pen)[2].
De ketenprocessen worden ondersteund vanuit IV-domeinen ("Informatievoorzieningsdomeinen"), zoals het IV-domeinInrichten Identity & Access Management (IAM), waarin ondersteunende processen invulling geven aan ondersteunende functies. Patronen, zoals Federatieve toegang, bieden standaardoplossingen voor de realisatie van één of meer ondersteunende processen. Ketensamenwerkingen kunnen gebruik maken van patronen om de benodigde ondersteunende functies in te vullen, of (deels) zelf de ondersteunende processen realiseren.
Vanuit de gemeenschappelijke informatievoorziening zijn concrete afspraken en voorzieningen beschikbaar die onderdeel kunnen zijn van bepaalde ketensamenwerkingen of patronen. Een ketensamenwerking respectievelijk een patroon is op zichzelf ook een invulling van een afspraak, en is daarmee ook onderdeel van de gemeenschappelijke informatievoorziening.
Ketenprocessen, ketensamenwerkingen, ondersteunende functies en patronen kunnen allemaal worden gespecificeerd volgens hetzelfde 'scenario'-metamodel, waarin het beoogde gedrag in relatie wordt gebracht tot de daarvoor benodigde informatieobjecten, referentiecomponenten, rollen en zeggenschappen - in relatie tot de bijbehorende werkingsgebieden en KOI-begrippen.
De scope van een toepassingsscenario (cf. AMIGO) is een referentiemodel van ketenprocesstappen binnen een ketenproces met bijbehorende referentiecomponenten, informatieobjecten, rollen en zeggenschappen, etc.;
De scope van een uitwisselingsscenario (cf. AMIGO) is de ketenprocesstappen binnen een ketensamenwerking met bijbehorende - op de ketensamenwerking toegespitste - referentiecomponenten, informatieobjecten, rollen, zeggenschappen, etc, aangevuld met voorzieningen en afspraken uit de gemeenschappelijke informatievoorziening.
De scope van een ondersteuningsscenario is een referentiemodel van ondersteunende processen binnen een ondersteunende functie met bijbehorende referentiecomponenten, informatieobjecten, rollen en zeggenschappen, etc.;
De scope van een patroonuitwerking is een configuratie van referentiecomponenten, voorzieningen, rollen, zeggenschappen, etc. t.b.v. de invulling van een of meer ondersteunende processen.
↑cf. ISO/IEC/IEEE 42010: "A concern could be manifest in many forms, such as in relation to one or more stakeholder needs, goals, expectations, responsibilities, requirements, design constraints, assumptions, dependencies, quality attributes, architecture decisions, risks or other issues pertaining to the system."
Afstemming in aanbod en/of beheersing: a. tussen kennis, vaardigheden en/of houdingen; b. binnen leergebieden of vakken; c. tussen leergebieden of vakken; d. in leerlijnen of doorlopende leerlijnen.
Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.
Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.
Een externe factor, zoals een strategisch doel, een zakelijke behoefte, een technologische ontwikkeling, een wettelijke verplichting of een verandering in de marktomstandigheden, die de richting en besluitvorming van de organisatie beïnvloedt en de noodzaak tot veranderingen in de architectuur van de organisatie aangeeft.
Gewenst resultaat van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven.
Normatieve uitspraak die richting geeft aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen.
Een samenwerkingsverband tussen organisaties die naast hun eigen doelstellingen, één of meer gemeenschappelijk gekozen (of door de politiek opgelegde) doelstellingen nastreven.
Normatieve uitspraak waarmee consistentie en samenhang in de keten binnen een bepaald ontwerpgebied wordt nagestreefd.
Een maatregel op een bepaald ontwerpgebied, die aangeeft hoe informatiesystemen en informatieuitwisseling op dit gebied ingericht zouden moeten worden om aan de doelen en principes van ROSA te voldoen.
Een aspect van ketensamenwerking waarvoor naast relevante overkoepelende architectuurprincipes ook specifieke ontwerpprincipes en ontwerpkaders van toepassing zijn.
Een specifieke invulling van een ketenproces en daarbinnen ketenprocesstappen, waarbij er sprake is van een vorm van gegevensuitwisseling (interactie) tussen twee of meer ketenpartners ter ondersteuning van het afhandelen van het ketenproces cq de ketenprocesstap.
Normatieve uitspraak waarmee consistentie en samenhang wordt nagestreefd.
Een groepering van ketenprocessen die thematisch/inhoudelijk samenhangen.
Een generiek herkenbaar geheel aan processtappen waarbinnen er sprake is van ketensamenwerking tussen twee of meer ketenpartners.
Een te onderscheiden onderdeel van een overkoepelend ketenproces.
Een te onderscheiden onderdeel van een overkoepelend ketenproces.
Een generiek herkenbaar geheel aan processtappen waarbinnen er sprake is van ketensamenwerking tussen twee of meer ketenpartners.
Een specifieke invulling van een ketenproces en daarbinnen ketenprocesstappen, waarbij er sprake is van een vorm van gegevensuitwisseling (interactie) tussen twee of meer ketenpartners ter ondersteuning van het afhandelen van het ketenproces cq de ketenprocesstap.
Een te onderscheiden aspect van de informatiehuishouding dat handvatten biedt voor de inrichting ervan in ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen.
Een te onderscheiden aspect van de informatiehuishouding dat handvatten biedt voor de inrichting ervan in ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen.
Proces dat invulling geeft aan ondersteunende functies vanuit IV-domeinen om ketenprocessen te ondersteunen.
Functie om hoofdfuncties en hoofdprocessen te ondersteunen en optimaal te laten verlopen.
Herhaalde opeenvolging van één of meer ondersteunende processen waarmee standaardoplossingen worden geboden.
Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van het onderwijs.
Een samenhangend geheel van gegevensverzamelingen en de daarbij behorende personen, procedures, processen en programmatuur alsmede de voor het informatiesysteem getroffen voorzieningen voor opslag, verwerking en communicatie.
Standaardoplossing, middel of maatregel binnen een bepaalde context. Die context kan klein of groot zijn (een organisatie, een keten, een domein, een land, of een groep daarvan). Generieke voorzieningen zijn voorzieningen die opgezet of doorontwikkeld zijn om her te gebruiken voor andere diensten.
Herhaalde opeenvolging van één of meer ondersteunende processen waarmee standaardoplossingen worden geboden.
Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.
Een zelfstandige eenheid van informatie die betekenis heeft en daardoor bruikbaar c.q. van belang is binnen een bepaalde context.
Een functionele afbakening van een modulair, zelfstandig inzetbaar en vervangbaar (deel van een) systeem.
Geheel van autorisaties voor de uitvoering van een bepaalde functie.
Bevoegdheid van een ketenpartner om te beslissen over een informatieobject.
Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening) wordt of kan worden toegepast.
Een specifieke, afgebakende context waarin een of meerdere toepassingen fungeren om ketenprocessen die binnen die context vallen uit te voeren, te verbeteren of te ondersteunen.
Functie om hoofdfuncties en hoofdprocessen te ondersteunen en optimaal te laten verlopen.