ROSA Architectuurscan

Met de ROSA-architectuurscan worden op systematische wijze alle architectuuraspecten van een ketenafspraak in kaart gebracht en worden knelpunten en kansen gesignaleerd. Met een ‘ketenafspraak’ wordt hier elke vorm van overeenstemming tussen partijen in het onderwijsdomein bedoeld, waaronder standaarden, begrippensets, informatiemodellen, (domein)architecturen en (generieke) voorzieningen.

De scan biedt de aanvrager concrete handvatten voor toepassing van ROSA, en de mogelijkheid om lessen en ervaringen uit het project terug te koppelen aan ROSA. De resultaten uit een architectuurscan kennen drie belangrijke doelgroepen:

1. De aanvrager van de architectuurscan kan op basis van de scanresultaten en adviezen knelpunten en kansen signaleren en daar onder eigen regie opvolging aan geven;
2. De Architectuurraad krijgt op basis van de uitkomsten van de architectuurscan inzicht in de toepassing en toepasbaarheid van ROSA, en leidt daar mogelijke verbeteringen voor de ketenreferentiearchitectuur uit af;
3. Andere ketenpartijen worden via de gepubliceerde architectuurscan in staat gesteld kennis te nemen van architectuurwijzigingen in de keten en het belang hiervan voor de eigen organisatie of achterban te bepalen. Dit ondersteunt transparantie in de keten en een gelijke informatiepositie.

Uitgevoerde ROSA Architectuurscans

De volgende architectuurscans zijn uitgevoerd. Klik door op een scan om de resultaten ervan in te zien:

• Architectuurscan SURF Security Baseline (28 december 2023)
• Architectuurscan Gegevens, Analytics & BI (GABI) (27 juni 2023)
• Architectuurscan Dienst Verwerkersovereenkomsten (31 januari 2023)
• Architectuurscan OOAPI v5 (27 januari 2023)
• Architectuurscan Onderwijs Koppelingen Examinering (OKE) (25 januari 2023)
• Architectuurscan Summatieve toetsresultaten vo (4 november 2022)
• Architectuurscan FDE-set versie 1.2 (4 november 2022)
• Architectuurscan SEM Ecosysteem (31 oktober 2022)
• Architectuurscan Onderwijsgegevensplatform ketenarchitectuur (4 april 2022)
• Architectuurscan FDE-set versie 1.1 (20 oktober 2021)
• Architectuurscan Centrale examens VO (20 oktober 2021)
• Architectuurscan Entree Federatie (12 april 2021)
• Architectuurscan OO API v4 (18 januari 2021)
• Architectuurscan Edukoppeling REST (29 oktober 2020)
• Architectuurscan HOVI (8 oktober 2020)
• Architectuurscan Uniforme Beveiligingsvoorschriften (UBV) TLS (30 juni 2020)
• Architectuurscan Ontsluiting RIO-gegevens (30 juni 2020)
• Architectuurscan Momento Uitwisseling Oefenresultaten (11 juni 2019)
• Architectuurscan Implementatiescenario’s ECK-iD (5 april 2019)
• Architectuurscan Centraal Aanmelden MBO (10 januari 2019)
• Architectuurscan Logistiek Proces Eindtoets PO (4 oktober 2018)
• Architectuurscan RIO register en beheer (21 juni 2018)
• Architectuurscan Vroegtijdig Aanmelden MBO (12 april 2018)
• Architectuurscan Lerarenregister 2018 (15 februari 2018)
• Architectuurscan Onderwijsserviceregister (15 februari 2018)
• Architectuurscan OO API (18 januari 2018)
• Architectuurscan Certificeringsschema 2017 (14 juni 2017)
• Architectuurscan Lerarenregister (19 januari 2017)
• Architectuurscan RIO (22 september 2016)

Aanvragen van een Architectuurscan

De eigenaar van een ketenvoorziening of opdrachtgever van een ketenproject kan te allen tijde een ROSA-architectuurscan aanvragen. Het precieze moment van aanvraag is mede afhankelijk van de beschikbare documentatie; die moet immers een bepaald volwassenheidsniveau hebben bereikt om een inhoudelijk goede scan uit te kunnen voeren. Tegelijkertijd geldt: hoe eerder in het proces een scan wordt uitgevoerd, des te groter de mogelijkheid is om de adviezen uit de scan in het project te betrekken. Het is aan de aanvrager om op basis van deze afweging het juiste moment voor een scan te bepalen.

Onderdeel van de aanvraagprocedure is het opstellen van een architectuurpitch door de aanvrager van de ROSA-scan Het doel van de architectuurpitch is om een eerste indruk te krijgen van een ketenafspraak. Voor de leden van de Architectuurraad (en andere geïnteresseerden) verduidelijkt deze pitch de context van de afspraak en de resultaten uit de architectuurscan.

Voor afspraken die door Edustandaard worden beheerd geldt dat er in ieder geval een architectuurscan wordt uitgevoerd zodra een nieuwe versie van de afspraak wordt ingediend.

Meer informatie over de aanvraagprocedure is te vinden op de website van Edustandaard.

Uitvoering

Inhoud van de scan

Op basis van de architectuurpitch en de aangeleverde documentatie voert Bureau Edustandaard de architectuurscan uit. De scan bestaat uit een systematische vergelijking van de aangeleverde documentatie met de diverse ROSA-onderdelen:

ROSA-onderdeel	Wijze van scannen
Werkingsgebied	Er wordt bepaald wat het werkingsgebied is van de te scannen afspraak, en hoe dit werkingsgebied zich verhoudt tot het werkingsgebied van ROSA (het onderwijsdomein) en de werkingsgebieden die daarbinnen kunnen worden onderscheiden.
Toepassingsgebied	Er wordt bepaald wat het functionele toepassingsgebied is van de te scannen afspraak, en hoe dat zich verhoudt tot de in ROSA onderkende ketenfuncties.
Principes en ontwerpkaders	De ROSA-principes en -ontwerpkaders zijn ingedeeld in ontwerpgebieden (Bovensectorale samenwerking, Informatiebeveiliging en privacy, IAA, en Gegevensuitwisseling in de keten). Per ontwerpgebied wordt bepaald (a) Welke ontwerpkaders en eventuele bovengelegen principes voor de te scannen afspraak relevant zijn, en (b) Hoe de te scannen afspraak zich verhoudt tot die ontwerpkaders en principes.
Ketenprocessen	Er wordt bepaald hoe de te scannen afspraak zich verhoudt tot de ketenprocessen die in ROSA zijn opgenomen.
Zeggenschappen en gegevenssoorten	Er wordt bepaald hoe de gegevenssoorten waarop de te scannen afspraak betrekking heeft zich verhouden tot referentiegegevenssoorten die in ROSA bekend zijn, of de zeggenschappen over die gegevenssoorten conform ROSA zijn uitgewerkt, en of de uitgewerkte zeggenschappen overeenkomen met reeds in ROSA opgenomen zeggenschappen.
Referentiecomponenten en applicaties	Er wordt bepaald op welke referentiecomponenten en applicaties de te scannen afspraak betrekking heeft, en hoe die zich verhouden tot referentiecomponenten en applicaties die in ROSA bekend zijn.

Voor elk van deze onderdelen wordt achtereenvolgens:

1. Bepaald wat er in de projectdocumentatie over het betreffende onderwerp wordt gesteld;
2. Op basis van deze bevindingen geduid wat de inhoudelijke relatie is met ROSA;
3. Op basis van deze duiding eventuele adviezen opgesteld.

Daarnaast wordt, indien relevant, aandacht besteed aan architecturele randvoorwaarden, beheer en (door)ontwikkeling, en implementatie.

Bevindingendeel

Een architectuurscan begint met een bevindingendeel. Hierin wordt op basis van aangeleverd bronmateriaal (documentatie, gesprekken, etc.) de impact van het project op, en conformance van het project met elk onderdeel van ROSA beschreven. De bevindingen worden zo vastgelegd dat ze volledig traceerbaar zijn naar het aangeleverde bronmateriaal.

Adviesdeel

De relatie met ROSA wordt aangegeven middels een 'level of conformance' zoals gedefinieerd in TOGAF

Het adviesdeel, waarin de bevindingen zo zijn samengevat dat mogelijke gevolgen voor het project en voor ROSA snel beoordeeld kunnen worden. Het is de bedoeling dat dit document in korte tijd door leden van de Architectuurraad kan worden gelezen. De samenvatting in het adviesdeel is volledig traceerbaar naar de onderdelen in het bevindingendeel. Daarvan kan gebruik gemaakt worden wanneer bij lezing van het adviesdeel aanvullende informatie gewenst is, maar het is niet nodig om het adviesdeel te begrijpen.

In het adviesdeel wordt per ROSA-onderdeel een analyse gedaan op vier punten:

1. Bevindingen uit project: wat zegt het project zelf over het verband met ROSA van het ingebrachte onderwerp?.
2. Relatie met ROSA: hoe verhoudt het ingebrachte zich tot ROSA? (Zie kader)
3. Voorgesteld advies van de Architectuurraad aan het project: tips, verbeterpunten, en ook bekrachtiging dat er goed werk is geleverd vanuit het perspectief van ROSAAdviezen in deze kolom zijn, gegroepeerd in ‘PRODUCT’ en ‘CONTEXT’. De PRODUCT-adviezen bestrijken sec het ingediende ‘product’. Deze adviezen zijn direct gericht aan de project(deel)groep die zich met de totstandkoming van het informatiemodel bezig houdt. De CONTEXT-adviezen hebben betrekking op de context waarbinnen het informatiemodel toegepast gaat worden. Deze adviezen kunnen gericht zijn aan het project zelf, maar kunnen ook zijn gericht aan partijen die zich in die context bevinden, zoals sectororganisaties of het implementatie-project.
4. Voorgesteld advies voor de Architectuurraad voor plaatsing onderwerpen op de ROSA architectuur backlog: wat kan ROSA doen om in het vervolg een betere ondersteuning te bieden aan dit project, en andere?

Samenhang met andere formulieren

• Edustandaard aanmeldformulier: in geval van een aanmelding of registratie, is er sprake van een Edustandaard aanmeldformulier. In dit geval worden zowel het aanmeldformulier als de architectuurscan aan de Architectuurraad aangeboden. Het verband tussen de twee is dat het aanmeldformulier de bredere, ook niet-architecturele, context van het ingebrachte beschrijft. De architectuurscan gaat alleen, en dieper, in op de architectuuraspecten. Aangeraden wordt om de twee in samenhang te lezen, het aanmeldformulier eerst.

Zie verder

• Voorstel voor de Architectuurraad: architectuurscan en -backlog. Hierin staat uitgebreid beschreven hoe een Architectuurscan opgezet wordt.

Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.

De scope van een vertrouwensrelatie (bijvoorbeeld op keten, organisatorisch of systeemniveau).

Beredeneerde en samenhangende clustering van inhouden als onderdeel van een leergebied of vak.

Een samenhangend geheel van gegevensverzamelingen en de daarbij behorende personen, procedures, processen en programmatuur alsmede de voor het informatiesysteem getroffen voorzieningen voor opslag, verwerking en communicatie.

Standaardoplossing, middel of maatregel binnen een bepaalde context. Die context kan klein of groot zijn (een organisatie, een keten, een domein, een land, of een groep daarvan). Generieke voorzieningen zijn voorzieningen die opgezet of doorontwikkeld zijn om her te gebruiken voor andere diensten.

Vastgelegde beoordeling van een door een onderwijsdeelnemer uitgevoerde onderwijsactiviteit.

Een verzameling kenmerken waarmee een groep zich onderscheidt van andere groepen in de context van het thema identity and access management.

Een natuurlijk persoon of een organisatie die een bepaalde rol heeft binnen een keten(samenwerking).

Een samenwerkingsverband tussen organisaties die naast hun eigen doelstellingen, één of meer gemeenschappelijk gekozen (of door de politiek opgelegde) doelstellingen nastreven.

Een publiekrechtelijke (zoals overheidsorganen) of privaatrechtelijke rechtspersoon.

De mate waarin een organisatie open en duidelijk is over haar beleid, praktijken en procedures met betrekking tot de verwerking van informatie en persoonsgegevens.

Een organisatie-overstijgend informatiesysteem dat deel uitmaakt van of ondersteuning biedt aan een ketensamenwerking, dat deel uitmaakt van een patroon dat een ondersteunend proces realiseert of dat ondersteuning biedt aan een bedrijfsproces of eigen voorziening.

Gewenst resultaat van ketensamenwerkingen en ketenvoorzieningen vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven.

Doel dat beschrijft wat leerlingen tijdens hun onderwijsloopbaan zouden moeten bereiken.

Overeenkomst binnen een bepaalde context over de inrichting en het toepassen van bepaalde voorzieningen en/of standaarden.

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening) wordt of kan worden toegepast.

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening) wordt of kan worden toegepast.

De omschrijving van het functionele gebruik van een voorziening.

Een maatregel op een bepaald ontwerpgebied, die aangeeft hoe informatiesystemen en informatieuitwisseling op dit gebied ingericht zouden moeten worden om aan de doelen en principes van ROSA te voldoen.

Normatieve uitspraak waarmee consistentie en samenhang wordt nagestreefd.

Een aspect van ketensamenwerking waarvoor naast relevante overkoepelende architectuurprincipes ook specifieke ontwerpprincipes en ontwerpkaders van toepassing zijn.

Een aspect van ketensamenwerking waarvoor naast relevante overkoepelende architectuurprincipes ook specifieke ontwerpprincipes en ontwerpkaders van toepassing zijn.

Een generiek herkenbaar geheel aan processtappen waarbinnen er sprake is van ketensamenwerking tussen twee of meer ketenpartners.

Een conceptueel gegevenselement dat gelezen en geschreven wordt door functies of processen in de keten.

Bevoegdheid van een ketenpartner om te beslissen over een informatieobject.

Een computerprogramma om een specifieke taak uit te voeren die geen betrekking heeft op de werking van de computer zelf.

Een functionele afbakening van een modulair, zelfstandig inzetbaar en vervangbaar (deel van een) systeem.

Vaardigheidsgroei die een onderwijsdeelnemer doormaakt op verschillende onderwijskundig relevante ontwikkelingsgebieden.

Het formele proces waarmee onderwijsdeelnemers worden toegewezen aan een specifiek organisatieonderdeel binnen een onderwijsorganisatie (onderwijsaanbieder, groep, klas) of een onderwijsprogramma.

Het schriftelijke verzoek om een leerling toe te laten tot een school en/of een specifieke opleiding op een bepaald niveau.

Afstemming in aanbod en/of beheersing: a. tussen kennis, vaardigheden en/of houdingen; b. binnen leergebieden of vakken; c. tussen leergebieden of vakken; d. in leerlijnen of doorlopende leerlijnen.